Grachtengordel: 0,7 procent voor Denk

Een van de grote verrassingen van de gemeenteraadsverkiezingen ruim twee weken geleden was de grote winst van GroenLinks in Noord. Maar ook de opkomst ten westen van de ring – dankzij Denk. En twee van de vier nieuwkomers, Bij1 en ChristenUnie, danken hun zetels vooral aan kiezers uit Zuidoost.

De segregatie én de representatie van kiezers neemt toe in de hoofdstad. Dat blijkt uit de kaart van het stemgedrag per stembureau die het onderzoeksbureau OIS van de gemeente Amsterdam afgelopen week publiceerde.

De uitslagenkaart toont de paradox van GroenLinks. Fractievoorzitter Rutger Groot Wassink voerde campagne tegen de ongelijkheid in de stad. „In Amsterdam is een tweedeling aan het ontstaan, waarbij een woning binnen de ring er alleen nog is voor de allerrijksten”, heet het in het verkiezingsprogramma. „Mensen met lagere of middeninkomens zijn aangewezen op de buitenwijken of randgemeenten. Het GroenLinks-ideaal van de ongedeelde stad, van Amsterdam als emancipatiemachine, raakt steeds meer uit beeld.” Gentrificatie, waarbij de oorspronkelijke, relatief arme bevolking uit de volkswijken trekt en vervangen wordt door kansrijke bewoners, mag niet „op zijn beloop” worden gelaten.

En waar haalt de partij in Amsterdam de meeste stemmen? In de buurten waar de afgelopen decennia de gentrificatie het grootst was, de 19de-eeuwse ring om de grachtengordel. In buurten als de Pijp, de Baarsjes en de Indische Buurt is het aantal sociale huurwoningen verminderd, veranderden de bruine cafés in koffietentjes en staan de stoepen vol met bakfietsen. Die buurten zijn helemaal groen. D66 was er meestal de tweede partij.

De grote sprong maakte GroenLinks in Noord. In 2014 was ze in de meeste buurten in dit stadsdeel de vierde of vijfde partij. Nu is ze de grootste – vanaf de pont aan het IJplein tot aan de seniorenflat De Wasknijper aan de rand van de stad. Het aantal GroenLinks-kiezers verdubbelde.

Hofleverancier van de nieuwe partijen is Zuidoost. De gemeenteraad breidde op 21 maart uit van acht naar twaalf fracties. Twee daarvan, ChristenUnie en Bij1, danken hun ene zetel aan kiezers uit Zuidoost. Bij1 van Sylvana Simons, die met een restzetel in de raad kwam, mag zich zelfs de grootste noemen bij het Stadsloket in Zuidoost, waar zij één stem meer kreeg dan GroenLinks (127 om 126).

Acht van de twaalf verschillende fracties werden de grootste bij een van de stembureaus in Zuidoost – het stadsdeel met traditioneel de laagste opkomst van de stad. Van de middelgrote partijen wonnen alleen Forum voor Democratie en Partij voor de Dieren in dit stadsdeel geen stembureau.

Zuidoost, traditioneel PvdA-bolwerk, weerspiegelt ook het verlies van de sociaal-democraten. Tijdens de vorige gemeenteraadsverkiezingen was de partij van oud-burgemeesters Van der Laan, Cohen en Patijn nog bij tweederde van de stembureaus de grootste. Nu is dat nog maar bij zes van de 32 stembureaus. Ook in Noord en Nieuw-West verloor de PvdA flink.

Bij twee stembureaus behaalde de partij van Mourad Taimounti zelfs een absolute meerderheid

Denk domineert de buurten ten westen en noorden van de Sloterplas. Bij twee stembureaus behaalde de partij van Mourad Taimounti zelfs een absolute meerderheid. Opvallend is dat Denk in de wijken waar de partij groot is, meer kiezers naar de stembus heeft gekregen. Bij stembureaus op de grachtengordel kreeg de partij slechts 338 stemmen: 0,7 procent.

Een andere nieuwkomer is Forum voor Democratie, dat over de hele stad stemmen won, maar voornamelijk in de witte buurten van Noord. Ondanks de inzet van de SP de afgelopen jaren voor armoedebestrijding en schuldenverlichting, ging de partij daar achteruit. Bij de landelijke verkiezingen van vorig jaar gingen de stemmen naar de PVV, nu naar Forum voor Democratie.

Het kleurenpalet aan partijen is in Amsterdam uitgebreid. In Zuidoost, Noord en Nieuw-West zijn meer verschillende kiezers vertegenwoordigd. De buurten binnen de ring zijn eenvormiger. De dominantie van de middenpartijen GroenLinks, D66 en VVD (vooral in stadsdeel Zuid) blijft daar groot. Of de gemeenteraad daarmee is versplinterd of dat de fragmentatie voor evenwichtiger representatie zorgt, zal moeten blijken uit het feitelijke optreden van de twaalf politieke partijen in de komende vier jaar.