Alle leerlingen hebben recht op goede school zonder tovenaars

Veel particuliere scholen kunnen geen leerresultaten overleggen aan de Onderwijsinspectie. „Hiertoe zijn zij ook niet verplicht.” Het zijn cruciale zinnen uit het in juli 2017 door de Onderwijsinspectie uitgebrachte Onderzoekskader niet bekostigd onderwijs. De woorden zijn weer actueel nu het tv-programma De Monitor berichtte over zogenaamde ‘democratische scholen’. Dat is een vorm van particulier onderwijs voor kinderen die vaak zijn vastgelopen in het reguliere schoolsysteem. Deze scholen lijken op de zogenoemde ‘Iederwijs-’scholen, die vanaf 2002 zeer populair waren. Deze scholen, die inmiddels niet meer bestaan, gingen uit van volledige vrijheid van de scholieren. In Nederland bestaan op dit moment ongeveer vijftien democratische scholen.

Nu blijkt dat in de leiding van deze scholen, eerder in het nieuws omdat er net zoals bij Iederwijs twijfels waren aan de onderwijskwaliteit, een aanzienlijk aantal mensen aanhanger zijn van de Amerikaanse sektarische Avatar-groepering. Uit opmerkingen van stafleden van een van de scholen op de website van Avatar blijkt dat zij de scholen gebruiken om de ideeën van de sekte te verspreiden. Dat zij dit heimelijk doen, zonder dit op de website van de scholen bekend te maken, is grond voor argwaan.

Eerder bleek in NRC dat drie gemeentesecretarissen die invloedrijke posities hebben bij Avatar – zij zijn wizard ofwel tovenaar – hun ambtenaren op kosten van de gemeenten cursussen bij Avatar lieten doen.

Avatar is bedacht door een voormalig lid van de Scientology Kerk, die voor zichzelf begonnen is. Aanhangers geloven dat de aarde door buitenaardse wezens is gekoloniseerd. Dat is op zichzelf niet gekker dan elk eender al dan niet geopenbaard geloof. Maar bij Avatar lijkt de onderwerping en manipulatie van de volgelingen vooral in dienst te staan van een winstoogmerk.

Lees ook: Scientology-achtige club Avatar ‘infiltreert op scholen’

Mensen zijn vrij te geloven in wat zij willen. Maar die vrijheid is niet totaal. In de ambtelijke organisaties, waar de ‘wizards’ leiding aan geven, worden de fondsen voor Avatar-cursussen voor ‘persoonlijke groei’ betaald uit belastinggelden. Hier lijkt verscherpt toezicht vanuit het verantwoordelijke ministerie van Binnenlandse Zaken geboden.

Waar het gaat om onderwijs aan kinderen en jongeren is nog meer alertheid geboden. Overigens is hierbij niet het springende punt de grondwettelijk gewaarborgde „vrijheid van richting”. Dat heeft betrekking op scholen, openbare en bijzondere, die worden bekostigd door de overheid. Hier gaat het om het „niet bekostigd onderwijs”, dat wil zeggen particulier onderwijs en de afwijkende eisen aan kwaliteitsbewaking die daaraan worden gesteld in de Wet op het onderwijstoezicht.

Juist de populariteit van particulier onderwijs is de laatste twee jaar enorm toegenomen. Des te meer reden om de eisen die gesteld worden aan de kwaliteit van dit onderwijs gelijk te trekken met die van het regulier onderwijs. Uiteindelijk gaat het erom dat alle kinderen ongeacht hun afkomst evenveel toegang hebben tot goed onderwijs. Al was het maar opdat zij zich niet per zelfgebouwde raket lanceren omdat ze denken dat de aarde plat is, zoals ‘Mad Mike’ Hughes maandag deed in de woestijn van Californië.

Geef de Onderwijsinspectie evenveel mogelijkheden tot controle van particulier onderwijs. Ook al betaalt de overheid er niet aan mee, uit de geldende leerplicht vallen ook scherpere kwaliteitseisen af te leiden. Als die controle dit onderwijs ook minder kwetsbaar maakt voor de tovenaars van Avatar is dat mooi meegenomen.

In het Commentaar geeft NRC zijn mening over belangrijke nieuwsfeiten. De commentatoren schrijven deze artikelen in samenspraak met de hoofdredactie.