10 jarige Red Sofa opent met Monica Germino’s zachtaardige viool

Hedendaagse muziek heeft de reputatie moeilijk te zijn. Steriele piepknor voor lege zalen – dat cliché bestaat nog altijd. Maar De Doelen in Rotterdam bewijst het tegendeel, met een bruisende en toegankelijke nieuwemuziekserie. Die heet Red Sofa en viert deze week zijn tienjarig jubileum met het zesdaagse festival Spring Loaded. Een filmconcert, een fietstocht langs geheime concertlocaties, een ‘pop-up-artist’, wereldpremières en uiteraard de rode driezitsbank waarop informeel wordt voor- en nagepraat: „Ik heb er alles ingestopt wat Red Sofa tot Red Sofa maakt,”zegt hoofd programmering Neil Wallace.

Die pop-up-artist is de avontuurlijke violiste Monica Germino. Zij zal het festival openen en een aantal interventies plegen. Germino is een uitgesproken bewonderaar van de Red Sofa-serie: „Neil Wallace heeft iets voor elkaar gekregen wat je ook bij modernekunstmusea ziet: mensen vinden het niet eng, ze zijn nieuwsgierig en staan open voor nieuwe ontdekkingen.”

De formule van Red Sofa draait om die nieuwsgierigheid, zegt Wallace (1953). „Wij hebben een community opgebouwd van geïnteresseerden die niet bang zijn voor nieuwe noten. Ik ben waarschijnlijke de enige nieuwemuziekprogrammeur in Nederland die geen zorgen heeft over wát hij programmeert – de mensen komen toch wel.”

Goedkope ‘bankpas’

Maar hoe creëer je zo’n community? De prijs is zeker een deel van het antwoord: Red Sofa is spotgoedkoop. Voor 89 euro heb je een Red Sofa Bankpas, waarmee je een seizoen lang toegang hebt tot maar liefst 26 concerten. Wallace vergelijkt het met frequent-flyerprogramma’s: het is een manier om klanten te binden.

Een aantal ‘fanaten’ komt altijd, het gemiddeld aantal concertbezoeken per bankpashouder ligt rond de zes.

Met de verkoop van de ‘bankpassen’ haalt de serie jaarlijks zo’n 60.000 euro op. Dat bedrag wordt verhoogd uit de eigen begroting van De Doelen en met projectsubsidies en losse-kaartverkoop. „Dat betekent dat wij ruim een ton hebben voor de programmering van nieuwe muziek – dat is lang niet slecht,” zegt Wallace trots. „Het klinkt misschien onnozel, maar geld binnenhalen was nooit de bedoeling. Het ging om loyalty, een groep betrokken concertbezoekers. En nu blijkt dat het financieel ook heel aardig gaat.”

Openingsconcert en Tonny Eyk

Het openingsconcert van het jubileumfestival is een typisch ‘gedurfd’ Red Sofa-project, aldus Wallace, met muziek van Oscar Bettison als live soundtrack bij de post-apocalyptische film Homo Sapiens van Nikolaus Geyrhalter. Daarnaast wordt er samengewerkt met de dansafdeling van Codarts, het DoelenKwartet brengt een avond met louter wereldpremières en er is nieuwe muziek voor orgel.

Vreemde eend in de programmering is Tonny Eyk, bekend van onder veel meer de tune van Studio Sport. Eyk componeert al jaren stukken voor het talentenensemble Fancy Fiddlers van vioolpedagoog Coosje Wijzenbeek en die muziek is opgepikt door het DoelenEnsemble, ook een vaste bespeler van de Red Sofa-serie. „Een hobby,” noemt Eyk (1940) het aan de telefoon. Al vindt hij het wel ‘hartstikke leuk’ dat hij nu op één programma staat met de grote componist Otto Ketting: „Die kende ik goed, we hebben samen gestudeerd aan het Haagse conservatorium.”

Zacht viool spelen

Wat Monica Germino als ‘pop-up-artist’ precies gaat spelen besluit ze min of meer spontaan. Het zal in ieder geval zácht zijn, want Germino is een aantal jaar geleden gediagnosticeerd als ‘geluidsgevoelig’, wat betekent dat haar oren ‘vatbaarder zijn voor schade’. Van de soundtracks en elektrische viool waarmee ze vaak optrad heeft ze noodgedwongen afscheid moeten nemen.

Inmiddels is ze ‘meer nieuwsgierig dan verdrietig’, zegt Germino. Zacht spelen opent een hele nieuwe dimensie; en behalve een reflectie op stilte en luisteren kan het ook ‘een tegengif voor het alomtegenwoordige lawaai van onze wereld’ zijn. Ze heeft een reusachtige collectie dempers verzameld en bespeelt een zeldzame ‘frame-viool’ uit 1870, die geen klankkast heeft en daardoor heel zacht klinkt. Germino: „Neil wil dat ik daarmee onversterkt in de Grote Zaal ga staan, dat vind ik wel spannend.” Wallace: „Je zult een speld kunnen horen vallen.”