Front National vindt zichzelf opnieuw uit

Rassemblement National: dat is de nieuwe naam van het Franse Front National. Dat maakte Marine Le Pen zondag op een „heroprichtingscongres” in de Noord-Franse stad Lille bekend. Met ‘rassemblement’ (letterlijk: ‘samenwerkingsverband’) wil ze laten zien klaar te zijn voor allianties met andere politieke krachten, klaar om te verbinden. Leden mogen zich de komende weken nog uitspreken.

Le Pen hoopt dat met de naam het omstreden partijverleden definitief begraven kan worden. Nadat ze eerder haar vader uit de partij zette en poogde met een strategie van ‘ontdemonisering’ een eind te maken aan openlijk racisme of holocaustrelativering, hoopt ze nu dat zonder het woord ‘front’ de partij in de ogen van de Fransen niet langer een tegenbeweging, maar een potentiële bestuurderspartij kan zijn. „Ons doel is duidelijk: dat is de macht.”

Maar het congres in Lille moest ook discussies over Le Pen zelf doen vergeten. Vorig jaar stond ze al met één been in het Élysée toen ze in het slotdebat met Emmanuel Macron voor de presidentsverkiezingen een agressieve toon aansloeg en onvoorbereid leek op vragen over vertrek uit de euro. Dat heeft haar imago en dat van de partij grote schade toegebracht. De stemming bij een FN-congres is ook weleens beter geweest.

Peptalk van Bannon

Het was vooral verrassingsgast Steve Bannon die het optimisme van vorig jaar zaterdag wist te doen herleven. Nadat hij eerder in Italië en Zwitserland opdook, hield de architect van Donald Trumps Amerikaanse verkiezingsoverwinning zaterdag een peptalk voor de leden van het FN.

„De geschiedenis staat aan onze kant en leidt ons van overwinning naar overwinning”, zei hij voor een enthousiaste zaal. Hij legde uit dat hij op tournee is in Europa is „om te leren”. „Wat ik geleerd heb is dat u deel bent van een wereldwijde beweging die groter is dan Frankrijk, groter dan Italië, groter dan Hongarije. […] Laat ze je racist noemen, laat ze je xenofoob noemen, laat ze je nativist noemen: zie het als een eretitel.”

Le Pen zelf is de laatste maanden een schim van wie ze was. Ze verloor vorig jaar niet alleen de presidentsverkiezingen, maar een maand later haalde ze ook aanzienlijk minder parlementszetels dan de partij voorzien had. Haar adviseur Florian Philippot, die met een anti-eurokoers de ‘ontdemonisering’ leidde, stapte op en begon zijn eigen partij. Hij laat geen gelegenheid onbenut om te zeggen dat het FN weer terug bij af is.

Lees ook: Marine Le Pen herkozen als partijleider Front National

Dat lijkt het jaarlijkse FN-onderzoek van opiniepeiler Kantar te bevestigen. Afgelopen week bleek dat voor het eerst sinds Marine Le Pen de partijleiding in 2011 overnam, weer een groeiend aantal Fransen (62 procent) het FN als oppositiepartij ziet in plaats van als een partij die daadwerkelijk zou kunnen regeren (28 procent). Nog maar 16 procent van de Fransen ziet in haar een „goede president” voor het land, 56 procent noemt het FN een „gevaar voor de democratie”.

Maar haar positie kwam niet in gevaar. Ze was zondag de enige kandidaat om zichzelf op te volgen als partijleider. Behalve de nieuwe partijnaam wist haar kamp ook nieuwe statuten geaccepteerd te krijgen. Die voorzien er onder andere in dat het ‘erevoorzitterschap’ van haar vader, partijoprichter Jean-Marie Le Pen, definitief komt te vervallen.

Le Pen senior had eerder aangekondigd het congres in Lille te komen verstoren, maar bleef uiteindelijk thuis. Wel noemde hij de naamsverandering „politieke moord”. Ook Marion Maréchal-Le Pen was er zeer nadrukkelijk niet. De nicht van Marine Le Pen, die vorig jaar uit de politiek stapte, sprak onlangs bij de conservatieve CPAC-conferentie in de VS, waar ook onder anderen Donald Trump was. Veel FN-leden zien haar als toekomstig leider.

Lees ook: Op pad met het jonge talent van het Front National

Dat heeft deels te maken met de door haar bepleitte meer ‘identitaire’ koers, met immigratie en veiligheid als centrale thema’s. Terwijl volgens een ledenraadpleging van het FN 67 procent van de aanhang wil dat Frankrijk uit de euro stapt, wil bijna driekwart dat dit onderwerp niet langer, zoals de afgelopen jaren, prominent voor het voetlicht wordt gebracht: een spagaat die het er voor Franse kiezers niet makkelijker opmaakt, zeggen mensen als Philippot.

Le Pen koos zondag voluit voor de klassieke FN-koers, die van haar vader en haar nicht, met een pleidooi voor een stop op immigratie, het uitzetten van illegalen en hard optreden voor veiligheid. „Geld van Fransen moet eerst terug naar de Fransen. We kunnen niet de hele aarde onderdak geven en voeden”, zei ze.

Toch blijft ook economisch protectionisme en vertrek uit de EU deel van de agenda. De recente besluiten van de Amerikaanse president Donald Trump en het succes van de Lega in Italië hebben de partij daarin gesterkt. Legaleider Matteo Salvini, die via een filmpje Le Pen toesprak, werd luid toegejuicht.

De peptalk van Bannon was „inspirerend”, meent Vincent Gérard, gemeenteraadslid te Limoges. Dat Trump heeft getekend voor heffingen op staal- en aluminiumimport, is voor hem een goed voorbeeld voor Frankrijk. „Al jaren bepleiten we doordacht protectionisme en iedereen lachte ons uit. Bij volgende verkiezingen kunnen we naar de successen van Trump wijzen. Dat maakt onze positie sterker.”

Intelligent nationalisme

Bannon liet zien „dat een synthese tussen intelligent nationalisme en het aanpakken van het marktkapitalisme mogelijk is ”, zegt Thibaut de la Tocnaye, die bij het FN al jaren jong talent opleidt en vertrouweling is van Marion Maréchal-Le Pen. Als geen ander weet hij dat het oude FN, dat van Jean-Marie, lang economisch liberalisme bepleitte. „We zijn altijd voor ondernemers geweest. Maar door de toegenomen armoede is bescherming van strategische sectoren noodzakelijk”, zegt hij tijdens de lunchpauze. Trump is „een staatsman waar we van kunnen leren op weg naar de macht”.

Om die te bereiken is dus een nieuwe naam nodig, zegt Le Pen later in de plenaire zaal. Het FN heeft een „epische en glorieuze geschiedenis”, maar die geschiedenis was voor veel kiezers een „psychologische rem”.

Correctie (12-03-2018): In een eerdere versie van dit stuk werd gesproken van Thibaut de la Tocnay. Dat moest Thibaut de la Tocnaye zijn. Hierboven is dat aangepast.