Astrid versus Willem, een nieuwe fase in de rechtszaak

De strafzaak tegen Willem Holleeder gaat maandag na twee weken reces verder met het getuigenverhoor van zijn jongste zus Astrid. De oudste en de jongste telg uit de familie Holleeder staan lijnrecht tegenover elkaar. Volgens Astrid is haar broer „een psychopaat” en volgens Willem heeft zijn jongste ‘zussie’ mensen tegen hem opgezet omdat ze „uit was op geld”.

Met het verhoor van Astrid, waarvoor de komende weken drie dagen zijn uitgetrokken, bereikt het familiedrama van de Holleeders zijn voorlopige hoogtepunt. Wat hebben we tot nu toe geleerd over de strafbare feiten waarvoor Holleeder terechtstaat? Vier vragen over de voortgang van de zaak Holleeder.

1. Hoe stelt Holleeder zich op in de strafzaak waarin hij wordt beschuldigd van zes moorden?

Willem Holleeder is een meester in het bespelen van zijn publiek, dat bleek al toen hij werd vervolgd voor afpersing van onder andere vastgoedbaron Wim Endstra, inmiddels ruim tien jaar geleden. Ook nu is hij in staat om de lachers op zijn hand te krijgen en staan mensen in de rij om een van de schaarse stoeltjes te verwerven op de publieke tribune van de ‘bunker’ in Amsterdam-Osdorp.

Daar horen ze dat Willem graag in algemeenheden praat: „Zo is het gegaan” of „ik ben maar een gewone jongen uit de Jordaan”. Als hem precieze vragen worden voorgelegd door het Openbaar Ministerie (OM) ontloopt hij die regelmatig met de woorden dat „hij nou eenmaal slecht is in datums” en dat „hij graag wil praten maar dat dat moeilijk is als de officieren hem proberen vast te pinnen”. Holleeder weet dat het in een strafproces gaat om details, en die probeert hij te vermijden. Maar op de publieke tribune is met regelmaat te horen dat „Willem het goed doet”.

2. Zijn er nieuwe feiten aan het licht gekomen die relevant zijn voor de strafzaak tegen Holleeder?

Op de dagvaarding van Holleeder staan zes moorden, maar tot nu toe ging het veel vaker over geld. Geld dat Holleeder heeft overgehouden aan de Heinekenontvoering, naar eigen zeggen ruim 11 miljoen gulden. Een deel daarvan – 8 miljoen gulden – heeft hij daarna geïnvesteerd bij vastgoedbaron Wim Endstra. Geld is de as waarom deze zaak draait, zo concludeerde rechtbankvoorzitter Frank Wieland al op de eerste dag.

De verklaring van Holleeder over dat geld is wel heel belangrijk. Zijn verhaal is namelijk strijdig met wat hij daarover in het verleden heeft verteld. Holleeder ontkende namelijk tot aan deze rechtszaak altijd dat hij geld zou hebben overgehouden aan de Heinekenontvoering. Hij vertelde dat het geld was verbrand. Tijdens de strafzaak over de afpersing van Wim Endstra, waarvoor hij onherroeplijk is veroordeeld, heeft Holleeder ook altijd ontkend dat hij bij Endstra geld had geïnvesteerd. Omdat Holleeder heeft toegegeven dat hij in het verleden heeft gelogen, is het voor de rechtbank de vraag waarom zijn verhaal nu wel geloofwaardig zou zijn.

Dat klemt des te meer omdat twee getuigen Holleeders nieuwe versie over het nooit gevonden losgeld betwisten. Willem zou dat geld zelf hebben opgegraven in de bosrijke omgeving van het Utrechtse dorp Lage Vuursche, maar dat is volgens deze twee mannen niet zo.

Zij bevestigen een verhaal dat al in 2005 is verteld door Thomas van der Bijl, een vriend die Holleeder en mede-ontvoerder Cor van Hout na de ontvoering heeft geholpen bij hun vlucht naar Parijs en later een deel van het losgeld heeft opgegraven in het Bois de Boulogne. Jopie van der Bijl, de broer van Thomas, en Ad van Hout, de broer van Cor, onderschrijven de verklaring van Thomas van der Bijl. Dat lijkt een detail, maar Thomas van der Bijl is volgens justitie in 2006 in opdracht van Holleeder vermoord omdat hij voor zijn dood nou juist zo’n belastende verklaring had afgelegd.

3. Waarom heeft Holleeder die leugens nu toegegeven?

Volgens Willem Holleeder proberen zijn zussen Astrid en Sonja hem erbij te lappen omdat ze zelf uit zijn op het vermogen dat hij samen met zijn zwager Cor van Hout heeft opgebouwd na de Heinekenontvoering. Om te voorkomen dat zijn zus Sonja in de problemen zou komen met de criminele erfenis die zij ontving na de moord op haar partner Cor van Hout, heeft Willem Holleeder naar eigen zeggen gelogen dat er überhaupt losgeld was overgebleven na de ontvoering. En daarom kon hij ook niet vertellen dat hij geld had geïnvesteerd bij Endstra. Dit altruïsme van Holleeder stuitte bij het Openbaar Ministerie op nogal wat ongeloof, maar hij houdt eraan vast. Sterker nog, hij stelt dat zijn huidige problemen eigenlijk zijn veroorzaakt door zijn zus Sonja, die volgens Willem zelf ook heeft gelogen over die criminele erfenis van Cor van Hout. „Cor had afspraken gemaakt om dat geld te delen met zijn familie, maar daar heeft Sonja zich niet aangehouden. Het gevolg is dat de familie van Cor denkt dat ik dat geld heb”, aldus Willem.

Lees ook het interview met Astrid Holleeder uit 2015

Dat is ook de verklaring voor de scheldpartijen op opnames die de laatste week van de zitting passeerden. Op een van de opnames is te horen hoe Willem tekeergaat over zijn zus Sonja, die hij „de likdoorn in zijn leven” noemt. „Ik ben het echt ZAT met die vuile kankerhoer!”, zegt Willem in een gesprek dat is opgenomen door Astrid. „Astrid luister”, zegt hij in een ander gesprek over Sonja: „Ik sla haar echt hartstikke dood, ik breek haar neus, ik sla haar tanden eruit. Ik ben echt door het dolle.” Ontkennen dat hij het heeft gezegd kan niet, maar volgens Willem moet de rechtbank dit allemaal niet zo serieus nemen. „Wij Holleeders schelden nou eenmaal, dat doen mijn zussies ook.”

4. En hoe zit het dan met Sonja Holleeder, heeft zij de waarheid gesproken over de erfenis van Cor van Hout?

Ook dat is een relevante vraag, die gaat over de betrouwbaarheid van de verklaringen van de zussen Holleeder. Vaststaat dat Sonja heeft gelogen tijdens een onderzoek naar witwassen van die criminele erfenis. Een deel van die leugens is terechtgekomen in een schikking die Sonja sloot om strafvervolging te voorkomen. Sonja heeft verteld dat ze wel moest liegen, omdat ze anders de waarheid moest vertellen over het geld van haar broer en „dat mocht absoluut niet”. Dat vertelde ze nadat ze een tweede deal met justitie had gesloten, zodat ze naar waarheid kon verklaren zonder het risico dat haar eerdere schikking wegens liegen zou worden ingetrokken. Aan het waarheidsgehalte van verklaringen die Sonja sindsdien heeft afgelegd wordt nu getwijfeld door de verdediging van Holleeder. Daarom moet justitie van de rechtbank de inhoud van de afspraken met Sonja toevoegen aan het dossier.

De gang van zaken rond de vermeende leugenachtigheid van Sonja is een voorbode van wat nog zal komen. Holleeders advocaat Sander Janssen vertelde dat hij spijt had dat hij Sonja „zo voorzichtig” had aangepakt. Het lijkt erop dat bij het verhoor van Astrid de handschoenen uit gaan. En dan te bedenken dat dit allemaal nog maar inleidende beschietingen zijn. Het is reëel dat de zussen Holleeder bij de behandeling van de individuele moordaanklachten terug zullen moeten komen voor nadere vragen.