Toezichthouder vindt nieuwe bevoegdheden AIVD ‘in balans’

De nieuwe bevoegdheden van de geheime diensten zijn niet volmaakt, maar wel in balans en ze bieden „voldoende rechtsbescherming”. Dat is het eindoordeel dat de CTIVD, toezichthouder op de geheime diensten AIVD en MIVD, geeft voordat het referendum over drie weken plaatsvindt. De toezichthouder werd in het debat regelmatig aangehaald als criticaster van de nieuwe inlichtingenwet.

Inmiddels oordeelt de CTIVD dat burgers voldoende beschermd zijn tegen „onevenredige privacy-inbreuken”. Deze toezichthouder is de enige partij die ín de systemen van inlichtingendiensten mag om te onderzoeken of ze zich aan de wet houden. Tijdens de wetsbehandeling in de Tweede Kamer vroeg de CTIVD vaker dan eens de aandacht voor tekortkomingen in de nieuwe wet. Dat het eindoordeel toch positief uitvalt, komt door de aanvullende beloftes die afgelopen maanden zijn gedaan in moties, een Kamerbrief en in het regeerakkoord.

Uitwisselen communicatie

De toezichthouder maakte zich onder meer zorgen over het uitwisselen van communicatie van Nederlandse burgers met buitenlandse inlichtingendiensten. Het ging hierbij onder meer om communicatie die Nederlandse inlichtingendiensten zelf nog niet hebben gelezen.

Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken (D66) heeft daarom toegezegd dat vooraf over bepaalde samenwerkingspartners wordt besloten of het veilig is dit soort communicatie te delen.

De toezichthouder was in 2016 ook kritisch over de bevoegdheid om grootschalig dataverkeer dat via de kabel loopt te onderscheppen. Die bevoegdheid is zó vaag opgeschreven in de wet, dat het erg lastig zou worden om als toezichthouder goed te kunnen beoordelen wat wel en wat niet mag.

Lubach

Satiricus Arjen Lubach maakte een kritisch item over de inlichtingenwet en noemde hierin deze specifieke zorg van toezichthouder. Dat werd na de televisieuitzending nog bijna een half miljoen keer bekeken op YouTube.

Hoewel het onderscheppen nog altijd zeer omvangrijke hoeveelheden (persoons)gegevens zal omvatten, zijn er inmiddels genoeg handvatten voor goed toezicht, schrijft de CTIVD nu. Zo is de toezichthouder tevreden dat met een Kamermotie van PvdA-lid Jeroen Recourt is afgesproken dat het onderscheppen van kabelverkeer zo gericht mogelijk moet gebeuren. Ook de toezegging in het regeerakkoord dat het willekeurig verzamelen van gegevens van burgers niet mag „biedt steun”, aldus de toezichthouder.

De toezichthouder vindt het wel jammer dat deze beloften niet ín de wet zijn opgenomen. Dat was op de langere termijn het allerbeste geweest voor de rechtszekerheid, aldus de CTIVD.