Opgevoed: Hoe krijg ik mijn puberdochter actiever?

De kwestie

Moeder: „Ik heb een dochter van 16 die in haar vrije tijd niet van haar telefoon afkomt. Ze is heel vlijtig, ze gaat op tijd naar school, doet haar huiswerk, haalt goede cijfers. Ze krijgt door het fietsen naar school genoeg beweging. Maar als ze vrij is, hangt ze de hele dag met haar telefoon in een stoel. Aan het eind van de dag heeft ze dan een rotgevoel dat ze niks leuks heeft gedaan. Soms vraagt ze of we haar telefoon na een uur willen wegnemen, maar als we dat doen wordt ze boos, of pakt ze haar computer om te gaan internetwinkelen. Als we die ook wegzetten, hangt ze verveeld en somber op de bank. Een teamsport vindt ze niks. Ze heeft genoeg vriendinnen, maar ook die jonge meiden hebben het te druk tegenwoordig om spontaan iets af te spreken. Ze vindt het moeilijk om zich in haar eentje zonder scherm te vermaken. Laatst vroeg ze verdrietig: ‘Hoe leer ik nu om in mijn eentje iets te doen waar ik gelukkig van word?’ Het is een familietrekje. Ik zie dezelfde lichtgedeprimeerde rusteloosheid bij haar vader. Hoe helpen wij haar er nu in als ouders, op een manier waar ze ook in de toekomst iets aan heeft? Het lijkt me namelijk ook niet verstandig steeds van alles voor haar te bedenken.”

Naam is bij de redactie bekend. Deze rubriek is anoniem, omdat moeilijkheden in de opvoeding gevoelig liggen. Wilt u een dilemma in de opvoeding voorleggen? Stuur uw vraag of reacties naar opgevoed@nrc.nl.

Baantje na schooltijd

Patti Valkenburg: „Overmatig gebruik van de telefoon en computer, ook wel compulsief gebruik genoemd, komt bij ongeveer 10% van de tieners voor. Bij deze tieners verdringt hun telefoon- en computergebruik allerlei belangrijke activiteiten, zoals huiswerk maken en met vrienden omgaan. Dat lijkt bij uw dochter niet aan de hand. Ze heeft vriendinnen, genoeg beweging en het gaat goed op school.

„Haar passiviteit laat zien dat uw dochter een echte puber is. Vervelen, computeren, en ‘bankhangen’ zijn kenmerkend voor deze fase. Pubers willen een stap maken naar onafhankelijkheid en volwassenheid, maar missen nog de kracht en middelen om die stap te zetten. Dat innerlijke conflict kan leiden tot lethargie en lusteloosheid. Als ouders zich in hun ogen te veel met hen bemoeien, hoort het erbij dat ze de hakken in het zand zetten en zich afsluiten. Meestal gaat dit vanzelf over als ze 17 of 18 zijn. Een baantje na schooltijd kan helpen. Dat geeft structuur aan de vrije tijd, en ze verdient er geld mee. Dat kan haar de voldoening schenken die ze nu mist.”

Vrije tijd structureren

Marga Akkerman: „Toen er nog geen telefoons bestonden, hingen pubers ook. Ogenschijnlijk doen ze niks, ondertussen liggen ze te tobben: ‘Tel ik mee? Hoor ik er bij? Waarom zie ik er zo stom uit?’ Die op de eigen persoon gerichte vragen horen bij de identiteitsontwikkeling. Daar komt die lusteloosheid vandaan, de vergelijking met vader zou ik hier loslaten.

„De zogenaamd ideale plaatjes op Instagram en YouTube gaan haar niet opvrolijken, daar heb je ‘live’ contact voor nodig. Dit kind moet onder de mensen komen.

„Pubers kunnen zelf moeilijk initiatief nemen in hun vrije tijd. Daarom is het goed om daar structuur in aan te brengen met clubjes of een baantje. Bijvoorbeeld dansen, meedoen met de schoolkrant, werken in de supermarkt. Vakkenvullers en caissières hebben met elkaar vaak best veel lol. Door die vaste activiteiten komt er meer actie in haar vrije tijd, en hoeft ze zich niet steeds af te vragen: ‘Wat zal ik nou eens gaan doen?’ Ouders mogen hun pubers in die vrijetijdsbesteding zeker nog aansturen.”