Aardgas is toch niet het schone alternatief

Shell en de Verenigde Staten delen dezelfde toekomstvisie: aardgas. Er is genoeg, het is goed voor de economie, en klimaatvriendelijk. Als gevolg van de aardbevingen in Groningen wordt aardgas in Nederland juist verketterd. Kunnen wij iets leren van de VS en van Shell? Nee. Ze wedden op het verkeerde paard, want aardgas is net zo schadelijk voor het klimaat als kolen.

In de VS heeft zich de laatste jaren een energierevolutie voorgedaan. Het heeft Rusland ingehaald als grootste producent van aardgas (en het zal binnenkort ook de grootste producent van ruwe olie ter wereld zijn, vóór Saoedi-Arabië). Voor het eerst sinds het begin van de Industriële Revolutie zijn kolen niet langer de belangrijkste bron van de Amerikaanse elektriciteitsproductie.

In zijn State of the Union van 2014 noemde president Obama aardgas „de brug” tussen het heden en een duurzame toekomst. Volgens hem kon aardgas de VS onafhankelijk maken van de import van energie én het klimaat redden. The Economist schreef een jaar eerder zelfs: „Als Barack Obama een schonere wereld en een rijker Amerika wil, moet hij de export van aardgas toestaan.”

Terwijl de totale productie van gas in de afgelopen tien jaar met de helft is toegenomen, daalt de Amerikaanse emissie van broeikasgassen sinds 2005. Althans, volgens de officiële cijfers.

Shell zet ook vol in op aardgas. Topman Ben van Beurden voorspelde in 2014 dat de wereldwijde energiebehoefte in de eerste helft van deze eeuw zou verdubbelen. Hij noemde dat in NRC „onontkoombaar, tenzij we een einde maken aan de bevolkingsgroei of grote delen van de wereldbevolking welvaart en gezondheid ontzeggen”.

Een vreemde uitspraak. Shell heeft de afgelopen decennia voor vele miljarden euro’s aan gas afgefakkeld in Nigeria – simpelweg verbrand als ‘waardeloos restproduct’ bij het winnen van olie. En dat terwijl Nigeria dit heeft verboden sinds 1984, en de helft van de Nigerianen nog altijd geen toegang heeft tot elektriciteit. Schrijfster Naomi Klein rekende uit: met de 14,6 miljard kubieke meter aardgas die in 2011 in Nigeria afgefakkeld is, zou driemaal zoveel elektriciteit kunnen worden opgewekt als het land in dat jaar gebruikte. Ofwel: in Nigeria is gas niet goed voor de bevolking en de economie, en ronduit slecht voor het klimaat en milieu.

Sinds een paar jaar investeert Shell in het verminderen van het affakkelen van gas in Nigeria en elders. En ook op andere wijze wil Shell de schadelijke werking van fossiele brandstoffen zoveel mogelijk beperken. Het benadrukt dat kolen slecht zijn voor het klimaat – volgens Shell is gas de helft schoner. Het verkocht voor 8,1 miljard euro aan vieze teerzandprojecten in Canada, en het nam het Britse gasbedrijf BG Group over voor ongeveer 53 miljard dollar.

Lees ook: Bij Shell zijn de ambities groen, de jaarcijfers grijs

Tegen de Financial Times zei Van Beurden onlangs nog dat Shell de komende jaren gaat inzetten op het winnen van schaliegas. Dat vereist fracking, een omstreden methode waarbij gashoudend gesteente wordt gebroken door onder hoge druk water, zand en chemicaliën te injecteren. Veertig procent van de Amerikaanse productie wordt ook gewonnen via deze methode. Aardgas: de VS verkoopt het als duurzamere politiek, Shell verkoopt het als duurzamere business. Nederland heeft een haat-liefde verhouding. Wat zegt de wetenschap?

De aarde warmt niet minder snel op als kool plaatsmaakt voor gas

Bij de opwekking van elektriciteit uit gas in plaats bij kolen komt inderdaad minder CO2 vrij. Maar nog steeds te veel om de doelen van het klimaatakkoord van Parijs te halen. Volgens vakblad Nature moet minimaal 52 procent van de bekende aardgasvoorraden in de grond blijven om die doelen te halen (evenals 88 procent van de kolen en 35 procent van de olie).

Bovendien: dan kijk je alleen naar de CO2-uitstoot. Tom Wigley, een gerenommeerd klimaatonderzoeker, keek ook naar bijeffecten van gasproductie en concludeerde dat de aarde niet minder snel opwarmt als kool plaats maakt voor gas. Dat komt met name door de lekkage van methaan bij gaswinning, een vele malen sterker broeikasgas dan CO2. Methaanlekkage, bij conventionele gasbronnen al 2,5 procent, kan bij schaliegas hoger zijn.

Sinds 2005 is er een plotselinge grote stijging van de methaanconcentratie in de atmosfeer. Recent onderzoek van de NASA wijt 70 procent van die toename aan de olie- en gasindustrie. Deze methaanemissies zijn niet opgenomen in de officiële cijfers – Amerikaanse emissies liggen dus veel hoger dan gedacht.

Als ze willen verduurzamen, wedden VS en Shell op het verkeerde paard. Minister Wiebes moet vooral doorzetten met de plannen om Nederland voor te bereiden op een toekomst zonder aardgas.