Selectie PVV-kandidaten in Den Haag loopt uit op chaos

De sfeer in de fractiekamer van de PVV op het stadhuis van Den Haag is gespannen. Het is maandagavond en de klas met kandidaten voor de PVV-fractie voor de Haagse gemeenteraad is bijeen gekomen. De conceptlijst is rond, maar nu – op het allerlaatste moment – dreigen ineens drie kandidaten op te stappen.

Eén van hen, Jeroen Moria (nummer 10 op de conceptlijst), neemt het woord. Hij gooit eruit wat hem al wekenlang dwars zit. Dat het te veel over de islam gaat, dat de nummer zeven op de conceptlijst foute uitlatingen gedaan zou hebben op internet, dat zittende PVV-fractieleden van de lijst worden gegooid. De drie boze kandidaten stellen fractieleider Karen Gerbrands, ze is ook Tweede Kamerlid voor de PVV, een ultimatum. Als ze voor dinsdag 12.00 uur geen maatregelen heeft genomen, stappen ze op.

De gemeenteraad van Den Haag is belangrijk voor de PVV. De partij zit er al sinds 2010 in en werd bij de vorige verkiezingen, vier jaar geleden, de op één na grootste partij. De PVV haalde zeven zetels. Nu zijn dat er nog vijf, na twee afsplitsingen.

De PVV van Wilders, op landelijk niveau de tweede partij, wil in maart meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in dertig gemeenten. Nu zijn ze alleen in Den Haag en Almere actief. De selectie van kandidaten blijkt soms lastig: er zijn in veel gemeenten weinig aanmeldingen, en de screening blijkt niet altijd op orde te zijn. In Rotterdam werd de lijsttrekker Géza Hegedüs een dag na zijn presentatie alweer van de lijst gehaald, nadat in de media verhalen waren verschenen over extreem-rechtse uitlatingen van hem in een openbare podcast. Deze week nog werd een PVV-kandidaat in Rucphen van de lijst gehaald, omdat zij op internet had gezegd dat ze premier Mark Rutte „wil opknopen”.

Uit verhalen van bronnen in en rond de Haagse PVV-klas blijkt de selectie in deze stad, waar de PVV al acht jaar actief is in de raad, chaotisch te zijn verlopen. Ze willen alleen praten op basis van anonimiteit.

In het Haagse klasje zat sinds vorig jaar een aantal mensen met een goede opleiding en ook een stel maatschappelijk betrokken mensen. Er waren mediatrainingen en debattrainingen. Wilders kwam een paar keer langs – tot vreugde van de klas.

Wel viel het een aantal kandidaten al snel op dat het bijna uitsluitend over één onderwerp ging: de islam. Toen een kandidaat de opmerking maakte dat de PVV „met gestrekt been de moskee in” moest, werd daarom gelachen. Veel ruimte om andere onderwerpen te bespreken – zorg, veiligheid – was er niet. Het is een beeld dat vaker is geschetst door PVV-kandidaten. Bij RTL Nieuws vertelden verschillende kandidaten uit het hele land over de focus op de islam: sommigen van hen stapten daarom uit de klasjes.

De Haagse PVV-gemeenteraadsleden André Elissen en Daniëlle de Winter zijn niet uitgenodigd voor de klasjes, valt een paar kandidaten op. Vragen erover worden afgewimpeld. Een kandidaat krijgt toegebeten dat Elissen en De Winter niet meer welkom zijn omdat ze lui zouden zijn en in de raad zouden zitten voor het geld.

Geen strenge screening

De screening is, zo ondervinden kandidaten, niet streng. Er wordt aan iedereen gevraagd of er op internet nog iets te vinden is wat de partij zou kunnen schaden. De kandidaten hebben niet het gevoel dat ze verder nog worden nagetrokken.

Wanneer RTL Nieuws meldt dat Nick van Eijk, de beoogde nummer zeven van de Haagse PVV, de oprichter is van de Zuid-Hollandse afdeling van de Dutch Self Defence Army – een extreem-rechtse beweging – voelen drie kandidaten zich niet meer prettig bij de lijst: Jeroen Moria, Bas Houwaard en Marcel Haak. Nadat het ultimatum dat zij Gerbrands maandagavond stellen (‘Van Eijk van de lijst, of wij van de lijst’) is verlopen, stappen ze op.

Zo dreigt de PVV in Den Haag nog maar negen kandidaten over te houden. Op een foto van de beoogde Haagse PVV-fractie die Wilders woensdag tweet, staan uiteindelijk tien mensen. Gerbrands is lijsttrekker. De nummer twee is Willie Dille (nu al PVV-raadslid) en op drie staat de persvoorlichter van Wilders: Sebastian Kruis. Die topdrie was al bekend. In het midden van de foto staat een secretaresse van de PVV in de Tweede Kamer. Tot een paar dagen geleden was er geen sprake van dat zij de politiek in zou gaan.