Kun je buikpijn krijgen van menstruatie-apps?

Als Rosemarijn (28) uit Utrecht ’s ochtends wakker wordt, grijpt ze meteen naar haar telefoon. Ze checkt WhatsApp, Facebook, Instagram en ten slotte Maya, een menstruatie-app. Die voorspelt op basis van haar cyclus hoe ze zich vandaag zal voelen. Vanochtend bijvoorbeeld, op dag 16 van haar cyclus, voorspelde de app dat ze vandaag misselijk, moe, droevig, gefrustreerd en verward zal zijn en gewichtstoename zal hebben.

Soms zijn de voorspellingen wat vrolijker, zoals drie dagen geleden. Naast wat jeuk en zwakte, voorspelde Maya dat ze zich gelukkig, sexy en zelfverzekerd zou voelen. Op sommige dagen, zoals vanochtend, maakt Rosemarijn een screenshot van de voorspellingen en stuurt deze naar een vriendin die ook Maya gebruikt. „Wordt weer een lekkere kutdag”, typt ze erbij.

Rosemarijn wil niet met haar achternaam in de krant, omdat ze het gebruik van de app een persoonlijk onderwerp vindt. Ze is één van de wereldwijd zeven miljoen dagelijkse gebruikers van Maya – een van tientallen apps die bijhouden wanneer vrouwen vruchtbaar zijn en wanneer niet; vrouwen gebruiken de apps om zwanger of juist niet zwanger te raken, om te zien wanneer ze ongesteld moeten worden of om meer over hun cyclus te leren.

Daarom geven veel apps ook andere informatie dan over vruchtbaarheid, zoals tips („let in deze periode extra op je huid, de kans op pukkeltjes is groot, drink veel water.”). Het zijn voorspellingen gebaseerd op de dag van de cyclus en bijbehorende hormonen – zoals opgewondenheid in de vruchtbare tijd en moeheid rond hun menstruatie.

Er komt een pijnprikkel aan, zegt Maya

Hoe gedetailleerder een vrouw informatie invoert over haar cyclus, seks en buien, hoe accurater de voorspellingen, zegt app Maya. Klopt dat? En beïnvloedt dit soort apps het dagelijks leven?

De apps hebben niet altijd een positief effect. Hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers van de Universiteit Leiden zegt dat veel apps die over de gezondheid gaan ongewenste neveneffecten hebben. Evers doet onderzoek naar placebo-effecten en de invloed van verwachtingen op een ziekteproces. Zij zegt dat de kans groot is dat een vrouw als Rosemarijn die deze voorspellingen leest, zich ook daadwerkelijk zo gaat voelen. „Uit studie blijkt dat als mensen een instructie lezen waarin staat dat ze bijwerkingen ontwikkelen, ze vaker bijwerkingen rapporteren.”

Documentairemaakster Anne van Campenhout onderzocht vorig jaar waarom penetratie bij seks zo belangrijk, maar voor veel vrouwen te pijnlijk is: Het doet gewoon ontzettend veel pijn

Zo creëert bijvoorbeeld alleen al de verwachting dat er een pijnprikkel komt, eenzelfde hersenactiviteit als de daadwerkelijke pijnprikkel. Vrouwen die deze app gebruiken, hebben daarmee een grotere kans juist de genoemde emoties zelf te ervaren, terwijl ze slechts algemene voorspellingen volgen.

De universiteit van Washington publiceerde vorig jaar een van de eerste wetenschappelijke studies naar menstruatie-apps. De onderzoekers bestudeerden 2.000 recensies van verschillende apps, lieten 687 vrouwen een enquête invullen en interviewden 12 vrouwen. Volgens het onderzoek boden de meeste apps te weinig mogelijkheden om het gebruik écht persoonlijk te maken. Vrouwen konden bijvoorbeeld foute voorspellingen niet aanpassen of aangeven waarom een cyclus anders liep dan verwacht. Daardoor waren de voorspellingen alleen accuraat bij vrouwen met een reguliere cyclus. Ook hielden de apps volgens de onderzoekers te weinig rekening met verschillende leeftijdsgroepen, zoals tussen een puber en een vrouw in de menopauze.

Ze geven alleen maar aan hoe je je moet voelen, niet echt empowering

Iris Verstappen, antropoloog

Toch denkt antropoloog Iris Verstappen dat sommige menstruatie-apps het persoonlijk genoeg maken om een vrouw iets over haar eigen cyclus te leren. Volgens Verstappen, die door onder meer workshops en gesprekken vrouwen leert schommelingen van hun cyclus in hun leven te integreren, bestaan er twee soorten apps: apps die werken volgens de kalendermethode en de vruchtbaarheidbewustzijns-apps. De eerste soort zou ze niet aanraden, ze werken namelijk los van het lichaam. „Je hoeft er niets voor te meten, alleen in te vullen wanneer je menstrueert en optioneel je buien en symptomen.” Als een vrouw niet echt goed in haar vel zit, zegt Verstappen, wordt dat met zo’n app alleen nog maar meer van buitenaf gecontroleerd. „Ze geven alleen maar aan hoe je je moet voelen, niet echt empowering.”

Bij vruchtbaarheidbewustzijns-app moeten vrouwen veel meer informatie invoeren. Ze meten dagelijks de lichaamstemperatuur, de opening en hoogte van de baarmoedermond en de dikte van de afscheiding. Van deze informatie maakt de app een statistiek. Verstappen zelf gebruikt de app Kindara. Natural Cycles en Clue zijn volgens haar even betrouwbare apps. „Deze methode van anticonceptie is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie 98 procent effectief omdat je echt ziet wanneer je vruchtbaar bent. En deze techniek helpt een vrouw wel om haar lichaam beter te leren kennen. Ze weet hoe zij persoonlijk reageert op de cyclus en welke hormonen haar beïnvloeden en kan haar dagelijks leven daarop invullen.”

Hulpmiddel bij het plannen

Er zijn vrouwen die de app gebruiken als hulpmiddel bij het plannen van activiteiten. Zo plant Judith Verwij (40) uit Utrecht spannende activiteiten als brainstorms en salesgesprekken in de vruchtbare periode, en makkelijkere, organisatorische taakjes rond de menstruatie. Het maakt haar cyclus „relaxter” nu ze meebeweegt in plaats van zich ertegen verzet. Verwij meet baarmoedermond en afscheiding niet, maar ontdekte wel door een analyse van haar statistieken in de Clue-app dat ze geen huiduitslag krijgt tijdens haar ongesteldheid, maar daarna.

Lees ook: Honderden apps luisteren stiekem mee

De stap van anticonceptiepil naar dagelijks de stand van je baarmoedermond meten kan ook wel groot zijn, denkt Verstappen. Als haar cliënten stoppen met de anticonceptiepil raadt ze hun eerst aan een dagboek bij te houden en hun lichaam te observeren. „Of bijvoorbeeld eerst eens hun bloed van dichtbij te bekijken. Dat kan al veel lichaamsbewustzijn opleveren.”