Brazilië twist over Anitta’s trillende billen

Langzaam stapt de Braziliaanse popster Anitta heupwiegend achterop een motortaxi terwijl in een close-up van haar billen overduidelijk cellulite te zien is. Zo begint de nieuwste clip Vai Malandra van de 24-jarige zangeres die vóór de jaarwisseling uitkwam en sindsdien een enorme mediahype in Brazilië en daarbuiten veroorzaakt.

Onmiddellijk ontstond er een verhitte discussie over de hyperseksuele videoclip, opgenomen in de sloppenwijk Vidigal in Rio de Janeiro. „Ik ben gek en ik speel met mijn kont”, zingt de ster dansend en twerkend op de daken van opeengestapelde favelahuisjes tussen zonnebadende meiden in minuscule bikini’s. Een afgetrainde rapper met gouden kettingen om slaat speels op haar achterwerk. Sommige critici en feministen verafschuwen dit zoveelste clichébeeld van de sexy en hitsige Braziliaanse vrouw die – ook internationaal – vaak als lustobject gezien wordt. „Anitta versterkt dit beeld in een tijd met extreem hoge verkrachtingscijfers en veel seksueel geweld tegen vrouwen en jonge meiden. Het internationale sekstoerisme stijgt en jonge kinderen uit sloppenwijken prostitueren zich”, sneerden woedende feministes op sociale media. Bovendien liet Anitta haar clip regisseren door de omstreden Amerikaanse modefotograaf Terry Richardson die eerder in opspraak kwam vanwege seksuele intimidatie, vele jaren voor #MeToo.

Maar er is ook een groep feministen die Anitta ophemelt. Met ‘Vai Malandra’ bezingt ze, volgens hen, de seksuele vrijheid van vrouwen, met name van vrouwen in de sloppenwijken en toont ze hun schoonheid en diversiteit, zonder opsmuk. „Laat vrouwen vrij om te doen wat ze willen met hun lichaam. Als Anitta met haar billen wil spelen moet ze dat vooral doen, als een zangeres die 90 kilo weegt een piepkleine bikini wil dragen zoals we in de clip zien dan mag ze dat”, schreef columniste en onderzoekster Ivana Bentes, verwijzend naar een zangeres met gastoptreden in de clip.

Niet alles hoeft perfect te zijn. Ik wilde de pure werkelijkheid laten zien. Daarom eiste ik dat de cellulite op mijn billen niet gefotoshopt zou worden.

Anitta over haar clip.

‘Ze maakte onze favela beroemd’

Anitta benadrukt dat ze vooral de ongepolijste realiteit van de sloppenwijk, de cultuur en vrouwen wil laten zien. Zelf groeide ze ook op in een favela. „Niet alles hoeft perfect te zijn, ik wilde de pure werkelijkheid laten zien. Daarom eiste ik dat de cellulite op mijn billen niet gefotoshopt zou worden. Immers de meeste vrouwen hebben cellulite, ik ook”, aldus Anitta .

Voor de zusjes Juliana (19) en Sara (21) Santos de Morais gaat Vai Malandra veel verder dan alle commotie over wel of geen geseksualiseerde clichébeelden. De twee meiden wonen in Vidigal waar de clip werd opgenomen. Ze zijn tijdens réveillon, de grootse oud-en-nieuwviering met miljoenen mensen op het beroemde Copacabana-strand van Rio, naar een gratis concert van Anitta gekomen. „Het eerste wat mensen in Rio elkaar vragen op een feestje is in welke wijk je woont. Brazilië is een klassenmaatschappij en je woonwijk zegt al veel over je sociale status”, zegt Juliana terwijl ze met haar blote voeten in het zand wroet.

Drie opvallende vrouwen vinden dat in Denemarken de feministische strijd nog lang niet klaar is. Hun ‘hoerenmanifest’ werd een bestseller. Lees daarover: ‘Wij zijn geen hoeren als we ons lichaam laten zien’

Voorheen waren dergelijke gesprekken snel afgelopen zodra ze vertelde dat ze in een sloppenwijk woonde. „Daar moet de gemiddelde Braziliaan niets van hebben, maar nu beginnen mensen, van welke klasse dan ook, gesprekken met mij over Vidigal. Ze willen alles weten. Leven we echt zoals in de clip, zijn er zwembaden op de daken en echt zoveel mooie vrouwen?”, lacht Juliana die zelf nog een dagje meedeed als een van de zestig lokale figuranten in de clip. „We zijn nu best trots om te zeggen: ik woon in Vidigal”, vult zus Sara aan. „En dat is toch een beetje aan Anitta te danken.”

Wetsvoorstel tegen de ‘baile funk’

In de videoclip zoeft de motortaxi waar Anitta opstapt, omhoog, de wijk in. ANT 1256 staat er op het nummerbord: een verwijzing naar het omstreden wetsvoorstel van het conservatieve Congres om de Braziliaanse baile funk-muziek te verbieden, omdat die de jeugd moreel zou verpesten en de verkrachtingscultuur zou aanwakkeren.

Anitta, fel tegenstander van dit verbod, refereert in interviews aan de samba die vroeger ook verboden en strafbaar was. „Er wordt opnieuw een manier gezocht om de sloppenwijk bewoners en hun cultuur te criminaliseren, terwijl we trendsetters zijn. Weet je hoeveel rijkeluiskinderen luisteren naar baile funk?

Een van de meest besproken scènes uit de clip: de op de daken zonnebadende meiden in minuscule bikini’s van zwarte plakband en stoere jongens die in een geïmproviseerd zwembad springen. „We creëren onze eigen strandcultuur in de favela”, legt Sara uit. Het zwarte tape is om de perfecte bikini afdruk te krijgen, zodat op je huid te zien is hoeveel je bent bijgekleurd. Het is een statussymbool in Rio wanneer je kunt laten zien: kijk, ik geniet van het leven want ik lig in de zon.

Anitta is uitgeroepen tot de meest invloedrijke artiest van Brazilië. Ze heeft zoveel impact dat alles onmiddelijk een hype wordt.

Kleurschakeringen doen er toe

De kritiek op Anitta komt uit nog een hoek: zwarte feministen zoals schrijfster en activiste Stephanie Ribeiro beschuldigen Anitta ervan haar ‘zwartheid’ alleen te gebruiken wanneer het haar uitkomt. Kleur en met name kleurschakering, spelen een rol in Brazilië waar meer dan de helft van de 200 miljoen inwoners zwart of gekleurd is.

Anitta werd aan het begin van haar carrière in 2013 beschuldigd van skinbleaching. Op oudere foto’s, van vóór haar roem, oogt ze wat donkerder en heeft ze volle krullen. „Ze pronkt plotseling met de zwarte cultuur en laat haar haren invlechten terwijl ze zich voorheen nooit met haar zwarte wortels heeft geïdentificeerd”, schreef Ribeiro in een column. Anita kaatste de bal terug met de stelling dat in Brazilië vrijwel niemand puur wit is. „Mijn vader is zwart en ik mag geen vlechten dragen?”

Anitta is inmiddels uitgeroepen tot meest invloedrijke artiest van Brazilië. Ze heeft zoveel impact dat alles onmiddellijk een hype wordt. Dat er de laatste weken opvallend veel meiden, van uiteenlopende kleur, met lange ingevlochten haren in Rio rondlopen is dan ook geen toeval.

Meisjes in Brazilië krijgen al op jonge leeftijd te maken met seksueel geweld. Seksisme wordt afgedaan als iets normaals. Maar genoeg is genoeg, vinden Braziliaanse vrouwen. Lees daarover: Braziliaanse Lente: machismo moet stoppen

Correctie 11-01-2018: In een eerdere versie van dit artikel stond cellulitis, een ontsteking, waar dit cellulite, ander woord voor ‘sinaasappelhuid’, moet zijn. Dat is hierboven aangepast.