NRC checkt:‘Meer zwaveldioxide door vuurwerk oudjaar dan jaar wegverkeer’

De aanleiding

Vuurwerk schaadt mensen, maar ook het milieu, betoogde Cornelis Bakker uit Wassenaar in een brief aan NRC: door fijnstof, zware metalen, en zwaveldioxide. Zwaveldioxide (SO2) veroorzaakt zure regen. En hoe: de SO2-uitstoot van het vuurwerk met oudjaar overtreft „de jaaremissie van het totale wegverkeer in Nederland ruimschoots”, aldus Bakker. De brief was rond Oud en Nieuw het meest gedeelde NRC-artikel op Twitter.

Waar is het op gebaseerd?

Bakker deed zelf onderzoek, en niet alleen in de studeerkamer, vertelt hij desgevraagd. Hij haalde een ‘Skybomber’ uit elkaar, een grote vuurpijl van 65 gram. Hij trof daarin ongeveer 25 gram buskruit aan, waarvan 15 gram in de bom – de rest is voor voortstuwing, die telt Bakker niet mee. Buskruit bestaat traditioneel voor een tiende uit zwavel. Dat maakt 1,5 gram zwavel per Skybomber.

Die vermenigvuldigde Bakker met de jaarlijkse vuurwerkverkoop. Die vond hij op nu.nl, in een bericht dat de Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland (BPN) citeert: 65 miljoen kilo (65.000 ton), toevallig het equivalent van 1 miljard Skybombers.

Zo komt Bakker uit op 1.500 ton zwavel – en dus nog meer zwaveldioxide. Bakker: „Zeker een orde van grootte meer dan de emissie van het verkeer.” Hij berekende ook die SO2-uitstoot zelf, aan de hand van het totale brandstofverbruik van het wegverkeer, en het zwavelgehalte van diesel en benzine. Hij kwam uit op 108 ton SO2 per jaar.

En, klopt het?

Eerst de uitstoot van zwaveldioxide door het wegverkeer. Dat is eenvoudig: die houdt het Centraal Bureau voor de Statistiek bij. Voor SO2 is de uitstoot in 2016 180 ton – Bakker zat aardig in de buurt.

Daarna gaat zijn moedige berekening toch de mist in. Het begint met de totale verkoop van vuurwerk. Die bedraagt jaarlijks ongeveer 65 miljoen euro, niet kilo, zegt BPN – foutje van nu.nl. Hoeveel dan? BPN verwijst naar de Inspectie Leefomgeving en Transport. Die houdt bij hoeveel vuurwerk er geïmporteerd wordt. „De laatste jaren ligt de import van vuurwerk stabiel op 14.000 ton”, vertelt een woordvoerder. Dat is ook ongeveer de hoeveelheid die afgestoken wordt, want Nederland fabriceert nagenoeg geen vuurwerk. Daar is ook vuurwerk bij dat niet op oudjaar wordt afgestoken, maar dat laten we voor gemak buiten beschouwing.

Hoeveel zwaveldioxide komt vrij als je 14.000 ton vuurwerk afsteekt? Als je, zoals Cornelis Bakker, alle vuurwerk beschouwt als Skybombers en aanneemt dat het meeste zwavel reageert tot zwaveldioxide, kom je uit op 646 ton SO2 – nog steeds meer dan het verkeer.

Maar uit onderzoek blijkt dat het anders ligt. Slechts ongeveer 10 procent van de inhoud van vuurwerk (zoals zwavel) eindigt in de lucht, aldus het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het RIVM baseert die schatting op twee studies, uit Nederland en de VS. Veel zwavel uit vuurwerk belandt vlakbij op de grond als sulfaatzouten, en er komt ook nog rotte-eierengas (H2S) vrij.

Het RIVM bepaalde de SO2-uitstoot van vuurwerk voor 2016 op 31,3 ton. Zo staat het in de Emissieregistratie. De betrouwbaarheid van de vuurwerkdata is niet optimaal, aldus het RIVM. Laten we zeggen dat het, gezien de onzekerheden, ook het dubbele zou kunnen zijn, of de helft. Hoe dan ook: minder dan het verkeer.

Conclusie

Het Nederlandse wegverkeer stoot jaarlijks 180 ton zwaveldioxide uit. Door het afsteken van vuurwerk komt volgens de beste schatting 31,3 ton SO2 in de lucht. Veel, voor één nachtje, maar dat de zwaveldioxide-uitstoot van het oudjaarsvuurwerk de jaarlijkse uitstoot van het wegverkeer ruimschoots overtreft, is onwaar.

Overigens is de totale jaarlijkse SO2-uitstoot in Nederland zo’n 30.000 ton – vuurwerk draagt daar één duizendste deel aan bij. Bijna alle Nederlandse zwaveldioxide komt uit de schoorstenen van raffinaderijen, fabrieken en elektriciteitscentrales.