N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Profiel

Het jaar van…

Hans Steketee interviewt zichzelf over het doen en laten van vijf prominenten in 2017.

21 december 2017

Leestijd 7 minuten

President in ballingschap

Wie?

Carles Puigdemont (1962), geschorst als regiopresident van Catalonië.

Waarom?

Alsof Brexit niet genoeg was, bezorgde hij Europa een nieuwe schok met het doordrukken van de Catalaanse onafhankelijkheid.

Althans, dat was het plan, toch?

Klopt. Op 1 oktober liet Puigdemont een referendum houden en meent dat de uitslag – een dik ‘ja’, maar een meerderheid aan thuisblijvers – afscheiding wettig maakt. Toen het parlement in Barcelona daarna echt de onafhankelijkheid uitriep, schorste Madrid het zelfbestuur.

Kon hij dat niet zien aankomen?

Dat is het punt. Barcelona zoekt de confrontatie en Madrid hapt.

En nu?

„Het is een democratie niet waardig om over een president en een regering te oordelen omdat ze hun politieke mandaat hebben vervuld; ik accepteer het niet. Het is mijn plicht te rebelleren!”, zei Puigdemont en vluchtte naar België. Daar wacht hij de verkiezingen af.

Ai, hoe loopt dat af?

Wist ik het maar. Die verkiezingen zijn donderdag. ‘Waren’, bedoel ik, want dit stukje is geschreven voor de uitslag bekend was. Maar als de peilingen kloppen gaan voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid nek aan nek. Als het pro-kamp wint zijn we terug bij af.

En anders?

Dan ook. Want er moet iets gebeuren aan de verhoudingen tussen Madrid en de regio’s.

Wat dan?

Dat weet niemand. Een nieuwe deal met Catalonië – meer autonomie, maar geen onafhankelijkheid – is in de ogen van Madrid een beloning voor slecht gedrag. Bovendien komen de Basken, de Andalusiërs en al die andere semi-onafhankelijke regio’s dan óók met een verlanglijstje.

Impasse!

Sí! In het Spaans én het Catalaans.

Blijft hij in Brussel?

Ballingschap! Op de vlucht voor een coup! Goed voor de peilingen, in elk geval. Denk ook: Picasso en Pablo Casals, verdreven door Franco.

Maar die gingen naar Parijs.

Ja, ironisch: België, nu net het land waar ze maar wat aanrommelen met de regio’s, maar het werkt wel.

Wat zegt Twitter?

#Puigdemont, je hoort in Catalunya. Je verschuilt je in Brussel. Watje! @rafedua (19 dec)

Koninklijk en een kleur

Wie?

Meghan Markle (1981), Amerikaans actrice, liefdadigheidsambassadeur.

Waarom?

Verloofde zich met prins Harry, zoon van kroonprins Charles en prinses Diana, en jongste kleinzoon van de Britse koningin Elizabeth II.

Lekker belangrijk!

Belangrijk genoeg om naar de eerste plaats van de Google-zoek-top 10 van 2017 te schieten. Vóór ‘iPhone 8’, ‘Hurricane Irma’ en ‘Brexit’.
Nu niet wéér die grap maken.

Welke grap?

Dat Elizabeth in katzwijm viel omdat ze dacht dat Harry ‘Merkel’ zei. Maar goed, er kan dus een koningin Meghan komen?
Reken er niet op. De tijd dat Harry eerste reserve stond voor broer William (de heir en the spare) is voorbij nu William en Kate twee, straks drie kinderen hebben. Die gaan voor.

Dus blijft ze een gewone vrouw?

Ze is in elk geval niet van adel. Zelfs geen rijk middenklassemeisje, zoals aanstaand schoonzuster Kate.

Maar gewoon-gewoon?

Ja en nee. De laatste keer dat er een gescheiden Amerikaanse tot de royal family doordrong, was er een constitutionele crisis: Edward VIII trad in 1936 af om te kunnen trouwen met ‘the woman I love’.

En nu dus applaus?

Hm. Meghan kreeg eerst heel wat bagger over zich heen.

Wat was het probleem dan?

De zwarte huid van haar moeder. Tolerant volkje hoor. Maar er werd ook hoera geroepen: „Voor het eerst is being royal niet meer being white.”

Voor het eerst?

Nou, er zaten al wat niet-Westerse allochtonen in de koninklijke stamboom. En in 2004 trouwde een Maori met een achternichtje van Charles. Maar het is goed dat het zichtbare stuk monarchie een beetje meer zoals de rest van het land wordt.

Dus?

Wil nu iedereen óók zo’n tas die nog geen 500 pond kost!

En?

… begint het geroddel: hoe het leven met een bodyguard is, dat Harry voor haar is gestopt met roken en dat haar aller-allerbeste vriendin haar een gold digger heeft genoemd.

Wat zegt Twitter?

How about you stop referring to Meghan Markle as a ‘biracial divorcee’. It’s 2017, not 1968 @hollythrosby (9 dec)

Vos en egel in het nauw

Wie?

Jared Kushner (1981), zakenman, schoonzoon en adviseur van president Donald Trump.

Waarom?

Machtig man in de West Wing, tegenstrever van Raspoetin Bannon, zou samen met vrouw en presidentsdochter Ivanka een temperende invloed op Trump hebben.

Iets zegt me dat je nu het omgekeerde gaat beweren.

Nog niet. Maar het FBI-onderzoek naar de banden van Trump met Moskou nadert Kushner. Wie weet wat Mueller over hem weet? En Bannon mag dan vertrokken zijn, maar of dat Kushner heeft geholpen?

Hoe weet je dat?

Kijk alleen al naar dat gedoe met Israël. Trump erkende Jeruzalem als hoofdstad en beloofde de Amerikaanse ambassade erheen te verhuizen. Slecht nieuws voor de Joodse Kushner die zichzelf nog steeds ziet als vredesmakelaar tussen Israël en de Palestijnen. Het lukte hem alleen er een paar scherpe randjes af te slijpen. Zo kan ik doorgaan.

Doe eens.

Neem het klimaatakkoord van Parijs. Jared en Ivanka…

Jared en Ivanka? Brangelina! Bennifer! J-Vanka zul je bedoelen!

Hoe dan ook, het power-koppel is juist vóór ‘Parijs’, maar kon Trump er niet van weerhouden dat akkoord af te schrijven. En Ivanka’s weerzin tegen alt-right lijkt ook weinig effect te hebben. Ze moeten tegenwoordig net als alle anderen eerst een afspraak maken voordat ze het Oval Office binnen mogen.

Je vraagt je af hoe lang ze het daar nog volhouden.

Ik las ergens: tot de schoolvakantie, dan kunnen ze met hun kinderen terugverhuizen naar New York. En toch: vergis je niet in die twee.

Want?

Ze komen allebei uit een gesloten familie met een rijke problematische vader aan wie ze superloyaal zijn. Het is nog ingewikkelder: Kushners vader zat een paar jaar in de gevangenis. Als aangenomen zoon van Trump moet en zal hij die schande uitwissen.
„Tijdens de campagne was ik een vos die razendsnel moest leren”, zei hij tegen The Washington Post. „In DC merkte ik dat veel problemen te moeilijk zijn, anders waren ze al opgelost. Daar heb ik geleerd een egel te zijn.”

Wat zegt Twitter?

BREAKING: Per the Washington Post, Jared Kushner’s legal team is looking to hire a ‘crisis public relations firm’. ‏ @krassenstein (15 dec)

Het 75ste Kamerlid

Wie?

Ybeltje Berckmoes (1960), ex-Kamerlid (VVD).

Waarom?

Was onzichtbaar als backbencher, maar het boek dat ze schreef bij haar vertrek uit de Kamer lichtte haar even uit de parlementaire vergetelheid. In Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn noemde ze de VVD een hypergecentraliseerde partij. Alleen machtsbehoud telt, en individuele Kamerleden moeten slechts doen wat Mark en Halbe zeggen.

Stemvee.

Ja, ‘Klara 39’ noemt ze zichzelf, niet ongeestig, naar haar plaats op de kieslijst in 2010.

Hoe kwam ze daar op dan?

Geen originele vraag. „Hoe ben jij in godsnaam Kamerlid geworden?” vroeg Halbe Zijlstra haar. Bedenk dan dat de VVD slechts 22 zetels had. „Voor de lijst zijn we bij plek 30 gestopt met denken”, zei een ingewijde. „De rest vulden we in.”

En?

En toen kreeg de VVD opeens 31 zetels, verdwenen er een boel Kamerleden het kabinet-‘Wilders I’ in of de politiek uit. En was nummer 39 aan de beurt: een verbaasde VVD-wethouder uit Den Helder: Ybeltje Berckmoes. „Ineens zat ik erin. Dat was niet de bedoeling.”

En?

Met de kennis van nu? Tikje ongeleid. Twee portefeuilles moest ze inleveren. Daarna zat ze jarenlang op haar kamer Netflix kijkend te wachten tot de bel voor het stemmen ging. Voortijdig op wachtgeld, zeg maar. En zó onzichtbaar dat ze haar in 2012 gewoon op de lijst lieten staan.

Maar genoeg tijd om een boek te schrijven, kennelijk.

Begin dit jaar flapte ze er iets uit over ‘Eurabia’. Ai! Wilderswoord. Je mag wel PVV-stemmen trekken, maar dan met het goeie vocabulaire. Spreekverbod! Toen was dat boek er snel, Baudet schreef zelfs nog mee.

Beetje flauw; zes jaar je mond houden en dan pas piepen. Maar dat van die moordende fractiediscipline, dat wist ik niet.

Ik ook niet. Neem Pia Dijkstra’s orgaandonatiewet van 2016. De VVD liet de fractie vrij om volgens hun geweten te stemmen. De wet haalde het, met 75 tegen 74. Ybeltje was één van degenen die voor stemden. Zo kun je het dus ook zien: ‘Onzichtbare’ Ybeltje heeft die wet in haar eentje door de Kamer gekregen.

Wat zegt Twitter?

Ik was een van hen, zes jaar undercover onder VVD’ers @zeegersmaarten (30 sep)

Amsterdam, sterrenstof

Wie?

Beaxtrix Ruf (1960), in oktober vertrokken als artistiek directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Waarom?

Sinds 2014 verdiende ze naast haar inkomen als directeur per jaar zo’n half miljoen euro als zelfstandig consultant, zonder het te melden. En regelde ze – buiten de boeken – een schenking van een Duitse verzamelaar aan het Stedelijk op voorwaarde dat het museum eerst werken uit diens collectie kocht, à 1,5 miljoen euro, maar zonder taxatie.

Allemachtig, kan dat zomaar?

Denk eens na! Zo werkt het. Jij helpt mij en ik help jou. Anders krijg je nooit meer een schenking én het is goed voor de handel. Moderne tijden. Vaart der volkeren. Sterrenstof. Maar ja, klein landje. Nu komt er een commissie, die gaat kijken of de regeltjes… Gaap. Daar is iemand als Beatrix helemaal niet mee bezig.

Maar wacht even, een lucratieve consultancy naast je met publiek geld betaalde voltijdsbaan?

Delegeren! Wees blij dat ze dat deed. Heeft Amsterdam na dat zieltje Goldstein eindelijk iemand die van wanten weet, die godbetert de Kunsthalle van Zürich heeft geleid, die in 2013 op nummer 7 (zeven!) op de Power Top-100 van Art Review stond, die de lopende zaken aan anderen kan overlaten, iemand die op hoofdlijnen denkt, die lééft van digital natives en die performances ademt, met een góuden Rolodex – en ja, dat mag een centje kosten, maar dan is het wéér niet goed. Wat wil die stad nou eigenlijk? Seriously!

Nu je het zegt, dat is wel een goeie vraag. Wanneer is het Stedelijk verzelfstandigd? Tien jaar geleden? En de verbouwing, ook alweer een jaar of wat terug.

Beatrix dacht dat het duidelijk was. En hebben die toezichtstypes haar ooit wat gevraagd? Kan nog lachen worden als die Grapperhaus en Ollongren straks moeten opdraven.

Maar eh, de gezellige foto’s van Ed van der Elsken en de pleziermachines van Tinguely, dat vinden de Amsterdammers toch leuk?

Zucht. Dat was corvee voor Beatrix. Music for the millions. En die vaste collectie, vind je het gek dat ze die nu in de kelder heeft gezet. Oké, haar vriend Rem – Rem Koolhaas – heeft het concept natuurlijk wel ontwikkeld, met die kunstbeursopstelling; geweldige knipoog! Maar The Beanery, die kroeg waar de stamgasten een klok als gezicht hebben – je reinste Madame Tussaud! Toch?

Wat zegt Twitter?

Beatrix Ruf: „Misverstand” @MuseumActueel (9 nov)

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 23 december 2017

Profiel

Het jaar van…

Meest gelezen

Lees ook deze artikelen