Laten we niet te vroeg de bijl zetten in onze luchtvaart

Het tij lijkt zich te keren tegen de luchtvaartsector. Steeds vaker wordt deze in een kwaad daglicht gezet, vooral door milieuhysterici met als reden bovenmatige CO2-uitstoot en geluid. Boze tongen beweren dat de Europese Commissie de luchtvaart de hand boven het hoofd houdt. Er gaan stemmen op om (kortere) vluchten te verbieden en om btw op tickets en accijns op brandstof te heffen als een soort milieu-penalty. Dit alles om de vervuiling terug te dringen. Onlangs bepleitten politicoloog Hein-Anton van der Heijden en oud-politicus Jan Terlouw in NRC het vliegtuig te negeren en de hsl-trein te nemen.

Er zijn inderdaad grenzen aan de bruikbaarheid van beide types vervoer, die overigens al samenwerken. Voor luchtvaart zijn ultrakorte afstanden niet zinvol, maar voor hsl-treinen zijn de langere afstanden of verbindingen tussen kleinere woonkernen moeizaam bruikbaar; enorm duur in aanleg en exploitatie. Bovendien is er een omslagpunt in tijds- en kostenefficiëntie voor de reiziger. Dit nog los van het feit dat aanleg vele jaren in beslag neemt en dus de problemen nu niet oplost.

Het pleidooi voor invoering van btw en accijns in de luchtvaart berust op de misvatting dat luchtvaart niets zou betalen en zwaar gesubsidieerd wordt. Het tegendeel is waar: de sector wordt al zwaar belast en beperkt. Afgelopen jaren heeft de luchtvaart in Nederland alleen al voor 750 miljoen euro aan geluidsisolatie voor omwonenden van Schiphol betaald. Verder is het het enige vervoer dat zijn eigen veiligheid betaalt. Kosten, in 2016: 287 miljoen.

Lees ook dit interview met Jan Terlouw: ‘uitbreiding Lelystad Airport moet niet doorgaan’.

Voor de infrastructuur betaalt de luchtvaart jaarlijks honderden miljoenen euro’s en er zijn miljoenen gemoeid met een Europees emissiehandelssysteem. Daarnaast zijn er nog tal van geluids- en milieurestricties waardoor veel omgevlogen of zelfs niet gevlogen wordt. In afwachting van de Single European Sky bestaat het Europese luchtruim nog steeds uit een lappendeken van soevereine luchtruimen. Ook dat betkent: meer omvliegen. Noch milieu noch luchtvaart zijn hiermee geholpen, terwijl luchtvaart zich bij uitstek leent voor directe routes. Saillant is overigens dat juist het spoor jaarlijks minimaal 1,6 miljard euro aan overheidssubsidies ontvangt. Deze zijn vooral bedoeld voor ProRail voor onderhoud. Om maar aan te geven dat het treinreizen zonder deze subsidies te duur wordt.

Luchtvaart vormt een onmisbaar onderdeel van de Nederlandse welvaart

Tot overmaat van ramp heeft onze regering weer eens het naïeve idee voor de vliegtaks opgevat, zogenaamd voor het milieu, terwijl het een ordinaire opvulling van een begrotingstekort is. De vliegtaks heeft zich in 2008 al negatief bewezen: reizigers gaan naar vliegvelden net over de grenzen; het milieu-effect is nul. Uit CPB-onderzoek van 2016 blijkt dat invoering van vliegtaks tien tot twintig procent uitval van vliegverkeer tot gevolg zal hebben. Een SEO-onderzoek in opdracht van de overheid heeft berekend dat dit tot 37.500 banen kan kosten, dus het gat in de staatsbegroting wordt hiermee niet gedicht, integendeel.

Reizigers (en burgers in het algemeen) zullen de taks uiteindelijk betalen met duurdere tickets, minder connectiviteit en vooral minder werkgelegenheid. Want luchtvaart en daarmee verbonden activiteiten vormen een onmisbaar onderdeel van de Nederlandse economie en welvaart. Deze is goed voor 370.000 banen en voegt 27 miljard toe aan het bruto binnenlands product. Werkgelegenheid lijkt ineens als vanzelfsprekend beschouwd te worden nu de crisis voorbij lijkt en de focus verschuift naar milieu.

Niemand kan tegen een beter milieu zijn, maar laten we in dat kader juist een voorbeeld nemen aan de luchtvaartmaatschappijen die door investeringen van vele miljarden in schonere, zuinigere en stillere vliegtuigen verduurzamen. Hiermee zijn economie én milieu geholpen.

Lees ook: Verbied vliegen in Europa.

Waarom zouden we de luchtvaart in Nederland dan willen afbreken door invoering van nog meer belastingen en restricties? Dit terwijl we een ogenschijnlijk eenvoudige milieuwinst van rond de tien procent aan brandstofverbruik en uitstoot niet eens voor elkaar krijgen door invoering van een Single European Sky. Moeten we als braafste maar ook naïefste leerling van de Europese klas dan maar de bijl aan de wortel van onze eigen luchtvaart zetten voor minuscule milieuwinst op wereldschaal? Je moet wel aan grootheidswaanzin lijden om te denken dat dat zinvol is.

We mogen het kind niet met het badwater weggooien maar moeten slim en verantwoord omspringen met de Nederlandse luchtvaart én het milieu.