Rem op onbeperkt verhogen particuliere erfpacht

Vastgoedbedrijven die handelen in particuliere erfpacht – de grond onder huizen van anderen – mogen niet ongebreideld de erfpacht verhogen. Dat heeft de rechtbank Amsterdam woensdag beslist in een zaak tussen drie bewoners en een omstreden Amsterdamse vastgoedstichting.

De uitspraak, waartegen nog wel beroep mogelijk is, heeft verstrekkende gevolgen voor bewoners wier huis op particulier erfpacht staat. Deze mensen verkeren al jaren in grote onzekerheid, omdat de banken hun huizen niet willen financieren.

De uitspraak van woensdag is een grote tegenvaller voor grondeigenaar Stichting Vastgoed Beheer Nederland (SVBN), die tientallen particuliere erfpachtcontracten bezit in Amsterdam en Zandvoort. NRC beschreef onlangs hoe deze vastgoedstichting de contracten voor een zacht prijsje in handen kreeg uit de boedel van de in 2000 overleden Zandvoortse pandjesbaas Karel Kramer.

Lees ook: Hoe Karel Kramer de particuliere erfpacht bedacht

De eigenzinnige Kramer dokterde in de jaren zeventig een manier uit om extra geld te verdienen aan de huizenhandel. Hij hield de grond onder de woningen die hij verhandelde zelf en vroeg kopers daarvoor een zeer lage erfpachtvergoeding. Tegelijkertijd legde hij in het contract vast dat hij eenzijdig die vergoeding mocht verhogen – zonder bovengrens. Kopers van Kramers panden hadden nauwelijks mogelijkheden om in verweer te komen tegen de erfpachtverhoging.

Deze passage uit het contract werd woensdag door de rechter vernietigd, omdat die „onredelijk bezwarend” en „oneerlijk” is. De rechter liet zwaar meetellen dat banken nauwelijks hypotheken verstrekken voor huizen op particulier erfpacht, omdat de jaarlijkse lasten zo onvoorspelbaar zijn.

Kramer leidde een wild en ingewikkeld leven. Tot zijn dood in 2000 probeerde hij de erfpachtbedragen van de tientallen stukken grond die hij bezat substantieel te verhogen. In de jaren daarna gebeurde dat niet, omdat zijn twee ex-vrouwen het te druk hadden met een hoog oplopende ruzie om de erfenis.

In 2007 nam de Stichting SVBN de contracten uit de boedel over. Sindsdien zijn de erfpachtvergoedingen sterk verhoogd. De stichting wordt bestuurd door de Amsterdamse fiscalist Erik Bos en vastgoedhandelaar Roderick van P., die verdachte is in een omvangrijke fraudezaak.