Met Kerstmis eens geen playlist maar een echte kerstplaat

Als het waar is dat Spotify en andere streamingdiensten het einde van het traditionele popalbum hebben ingeluid, dan is kerst de tijd om die ontwikkeling terug te draaien. Kerstmis vraagt niet om een playlist maar om de behaaglijke zekerheid van een samenhangende serie kerstliedjes, zoals Phil Spector in 1963 maakte met de klassieker A Christmas Gift For You. Recente kerstalbums als Tinsel and Lights van Tracey Thorn en Quality Street van Nick Lowe ontlenen hun helende werking aan een fraaie mix van covers en zelfgeschreven liedjes, waarin zelfs het onttakelen van de kerstboom tot een moment van bezinning kan leiden.

Het slechte nieuws: moderne klassiekers als die van Thorn en Lowe komen er dit jaar niet bij. Elvis Presley, bij leven het middelpunt van goudomrande kerstkrakers, moet het zich veertig jaar na zijn dood laten welgevallen dat zijn muziek op Elvis Christmas onder handen is genomen door het Royal Philharmonic Orchestra. De echte stem van Elvis en een royaal bijgemixt koor en orkest maken een wanstaltig gedrocht van muziek die in de kern al vaak bombastisch was; nu onder een dikke laag fondant.

Veel leuker is You Make It Feel Like Christmas van Gwen Stefani, die er met de plastic mistletoe op haar hoes geen geheim van maakt dat kitsch en klatergoud bij haar kerstgevoel horen. Tussen ‘Let It Snow’ en een net niet ondeugend genoeg ‘Santa Baby’ laat de Amerikaanse popdiva haar hart spreken in een zestal zelfbedachte liedjes. ‘When I Was A Little Girl’ roept eenzelfde nasaal vertolkte onschuld op als de grootste No Doubt-hit ‘Don’t Speak’. Haar versie van Wham!’s ‘Last Cristmas’ maakt een schuiver naar de verkeerde kant van kitsch, maar bij Stefani overheerst een weldadig kerstgevoel.

De Australische kampioen songschrijven op de korte afstand Sia vindt dat kerst net zoiets is als de liefde: je denkt eraan en de kant-en-klare liedjes vliegen spontaan uit je handen. Haar album Everyday Is Christmas bevat alleen zelfgeschreven songs, waarvan de verhitte liefdesballade ‘Snowman’ en het Spectoriaanse ‘Candy Kane Lane’ er uit springen als oorspronkelijke toevoegingen aan het eeuwige kerstrepertoire. ‘Puppies are Forever’ waarschuwt dat het leuk is om een schattig hondje voor kerst te krijgen, maar dat je er daarna wel voor moet zorgen.

Een hebbeding is de vinylbox Happy Christmas Beatle People! met de zeven singles die The Beatles in de jaren 1963-’69 als flexidiscs opstuurden aan leden van hun fanclub. Met meer gesproken woord dan muziek is het vooral een document van hun winnende gevoel voor humor. ‘Christmas Time is Here Again’ toont nog eens hoe briljant de Fab Four een enkele tekstregel tot een song konden ombouwen.

Een bijzonder album is het door DJ Oscar Smit samengestelde X-mas Card From Outer Space waarop hij experimentele en veelal elektronische muziek laat horen die in de jaren 1984-’87 op cassette verscheen. Het begrip kerstmuziek moet ruim genomen worden bij jaren tachtig-coryfeeën als The Legendary Pink Dots, die uitblinken in huisvlijt met ritmebox en viersporenrecorder.

Het beste kerstalbum van het jaar komt van de gelegenheidsformatie The Minus 5, geformeerd rond gitarist Scott McCaughey die jarenlang het stille vijfde bandlid van R.E.M. was. McCaughey heeft een netwerk van vrienden als Chuck Prophet, Peter Buck, Mike Mills en Decemberists-zanger Colin Meloy rond zich verzameld voor een album met oorspronkelijk kerstmateriaal dat het gehele scala van vrolijkheid, contemplatie, countryrock en kerstbellenmuziek bestrijkt. Dear December van The Minus 5 is zo’n plaat die van het begin tot het einde jubelt en rinkelt met de vibraties van een vrolijk kerstfeest.