‘Ik bel Trump niet, Trump belt mij’

„De overwinning of de dood!”, roept Roger Stone uit, en hij maakt een V-teken met zijn rechterhand. Stone blijft een tijdje staan en laat zich toejuichen door zo’n honderd mensen. De stemming in de zaal is broeierig, uitgelaten. De meeste bezoekers zijn verkleed, sommigen gemaskerd. Er lopen ridders rond, indianen, een Vrijheidsbeeld. Een man is verkleed als ‘Russische trol’, met zwarte kleren en zwart masker. Een bezoeker roept: „Dit is Amerika! Alles is entertainment! En jij bent de beste entertainer, Roger!”

Een exclusieve countryclub in Orlando, Florida, organiseert deze vrijdagavond 13 oktober dit ‘feest voor het vrije woord’. Roger Stone (65) voelt zich thuis op deze bijeenkomst van ‘Republikeinse misfits’, zoals een bezoeker de feestgangers noemt. Hij zegt: „Jullie staan aan de frontlinie in de oorlog tegen politieke correctheid. Gelukkig zijn er nog patriotten, zoals Steve Bannon, Alex Jones en u. Dit tweepartijen-duopolie richt ons land te gronde.”

Stone gaat op het podium los op Harvey Weinstein, en op de Clintons, die hij „de penicilline-resistente syfilis van de Amerikaanse politiek” noemt. Hij prijst de „ware patriotten”, zoals complotdenker Alex Jones van de site InfoWars, waar Stone een dagelijks programma presenteert.

Daarna mag een dragqueen, Elaine Lancaster, grappen maken over „de zwarte lul in de kont van Milo Yiannopoulos”, een andere gast. Eerder dit jaar heeft Buzzfeed onthuld dat Yiannopoulos, een jonge schrijver en voorman van de zogeheten ‘alt-right’-beweging, banden onderhield met rechts-extremisten. Yiannopoulos: „Ze maken een racist van me. Ze zitten achter me aan, omdat ze achter ú aanzitten.”

Feest van de afgewezenen

De aanwezigen proosten op hun gedeelde smart. Het zijn stuk voor stuk welgestelde Trump-aanhangers, die zich niet thuis voelen in de Republikeinse Partij. De locatie van het feest is geheimgehouden. Buiten de deur staan bewakers, omdat Milo Yiannopoulos bedreigd wordt. Dit is een feest van de afgewezenen. Elaine Lancaster is, vertelt hij, verstoten uit de uitgaanswereld van Miami, omdat hij aanhanger is van Donald Trump. Milo Yiannopoulos is in korte tijd al zijn invloedrijke connecties kwijtgeraakt. Hij is geweerd van universiteiten waar hij wilde spreken. Zijn geldschieter Robert Mercer, een miljardair die ook Trump steunt, wil niets meer met hem te maken hebben.

En Roger Stone is zijn leven lang een excentriekeling in conservatief Amerika geweest. Een eerdere afspraak met hem, in maart, was niet doorgegaan. De avond ervoor had hij een aanrijding gehad in een auto. Dat was een aanslag door politieke tegenstanders, zei hij toen, omdat hij voor het Congres zou gaan getuigen over zijn rol in het Rusland-dossier. Daarvoor is nooit bewijs geleverd.

Een uur voor zijn optreden drinkt Roger Stone in een afgezonderde ruimte zijn vaste Martini met olijf. Stone is gebruind, draagt een gestreept Italiaans pak, en heeft zijn grijze haar strak gekamd. Terwijl hij drinkt, legt hij zijn telefoon voor zich.

Belt u Donald Trump nog veel?

„Zelf bellen valt nog niet mee. Generaal John Kelly [de stafchef in het Witte Huis] heeft een ijzeren gordijn rondom de president gezet. Hij vindt dat Trumps vrienden een slechte invloed op hem hebben. Gelukkig hoef ik me geen zorgen te maken. Ik bel Trump niet, Trump belt mij.”

Hoe verlopen die gesprekken?

„Er is geen vast patroon of tijdstip, je weet nooit wanneer hij belt. Als je een uur met Donald Trump praat, praat hij vijftig minuten, ik tien. Hij heeft veel op zijn hart. Hij vraagt me om advies. Al die verhalen dat hij gedeprimeerd zou zijn, en boos, allemaal bullshit. Verzinsels van mediafiguren die altijd al tegen hem waren.”

Republikeinen kennen Roger Stone (65) als het slechte geweten van de partij. En Stone dikt dat imago graag nog wat aan. „Je kunt beter berucht zijn dan dat niemand je kent”, vindt hij. In Stone schuilt de geest van zijn grote politieke voorbeeld, Richard Nixon, voor wie hij heeft gewerkt. Hij kent de kracht van de angst en paranoia van kiezers, en het nut van desinformatie. Stone heeft een grote tatoeage met het gezicht van Nixon op zijn rug.

Dit jaar, en dit krankzinnige politieke tijdperk, zijn Roger Stone op het lijf geschreven. Hij is de Dirty Trickster, de man die alles doet voor politieke winst. Hij deed eens een donatie uit naam van de Jonge Socialistische Alliantie aan een rivaal van Nixon, vroeg het bonnetje, en lekte dat naar de pers. Hij was betrokken bij de Watergate-affaire. Hij was het brein achter de silent majority-boodschap van Nixon, die voor een groot deel het populisme in de Republikeinse Partij in gang zette.

In de jaren na Nixons vertrek werd Stone een succesvol campagneadviseur voor Republikeinse presidentskandidaten. Maar hij verloor zijn positie in het centrum van de macht in 1996, toen een roddelblad onthulde dat hij en zijn vrouw een advertentie voor partnerruil hadden gezet als „een hete, onverzadigbare dame en een bodybuilder”. Stone maakt nooit een geheim van zijn uitbundige seksleven, maar voor de Republikeinse Partij waren deze opvattingen te ruim.

Stone, zegt journalist Jeffrey Toobin in de pas verschenen Netflix-documentaire Get Me Roger Stone, is „de sinistere Forrest Gump van de Amerikaanse politiek”. Wat het schandaal ook is, Roger Stone heeft ermee te maken. „Mijn politieke stelregels zijn heel simpel”, zegt Stone zelf in Orlando. „Houd je kop onder het maaiveld, doe of je gek bent en ga door. Of: geef niets toe, ontken alles en lanceer de tegenaanval.”

Lees ook de recensie van de documentaire Get Me Roger Stone.

Die laatste stelregel is de Trump-methode geworden. De opkomst van Donald Trump, de ultieme buitenstaander in de Amerikaanse politiek, maakte dat Stone terugkeerde naar de macht. Sinds de jaren tachtig is hij al bevriend met Trump. In het rauwe populisme van Trump herkende Stone zijn oude leermeester, Richard Nixon. Stone zag in hem een toekomstige president.

Vaak moedigde Stone Trump aan zich kandidaat te stellen, en intussen polijstte hij de boodschap van Trump. Hij speelde als vriend en adviseur een grote rol in Trumps succesvolle presidentiële campagne. Hij hergebruikte Make America Great Again uit de tijd dat hij voor Ronald Reagan werkte. Hij voedde Trumps honger naar complottheorieën, zoals de theorie dat Barack Obama niet in de Verenigde Staten was geboren, of de theorie dat de Clintons politieke tegenstanders vermoorden. „Zonder Roger Stone was Donald Trump geen president geworden”, zegt Jacob Engels, een journalist uit Florida en vriend van Stone.

Eind 2015 verliet Stone het campagneteam, naar eigen zeggen uit eigen beweging. Trump zegt juist dat Stone werd ontslagen, „omdat ik geen publiciteitszoekers wil die alleen maar in de tijdschriften willen staan”. Trumps strateeg Steve Bannon, die tot Trumps ergernis ook een celebrity-status kreeg, trof hetzelfde lot.

Maar net als bij Bannon bleef de band tussen Stone en Trump intact. Trump benoemde Stones zakenpartner en vriend Paul Manafort tot campagneleider. Stone bleef zich gedragen als pleitbezorger van Trumps instincten. Niet ideologisch, zoals zijn geestverwant Bannon, eerder tactisch. En de president luistert graag.

Roger Stone speelt ook een hoofdrol in het Rusland-dossier, de grootste bedreiging voor het presidentschap van Trump. Tijdens de campagne onderhield Stone banden met WikiLeaks, dat e-mails van de Democratische Partij publiceerde. Volgens Amerikaanse inlichtingendiensten waren die e-mails gehackt door Rusland.

Nog geen week voordat WikiLeaks tot publicatie overging, twitterde Stone: „Woensdag is het afgelopen met Hillary Clinton. #Wikileaks.” Dat suggereert coördinatie, maar Stone ontkent. Hij communiceerde via privéberichten met Guccifer 2.0, de vermoedelijke hacker. Inlichtingendiensten gaan ervan uit dat Guccifer 2.0 niet bestaat, maar een collectief is van hackers dat in opdracht van de Russische regering werkt. Stone zegt dat de contacten onschuldig waren.

Laat ze maar eens bewijzen dat ik iets strafbaars heb gedaan.

In september werd Stone hierover achter gesloten deuren verhoord door een Congrescommissie die onderzoek doet naar de Russische rol in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Democraten in het Congres denken dat Stone, Paul Manafort en de oud-Nationale Veiligheidsadviseur Michael Flynn een hoofdrol speelden. Manafort is in oktober gearresteerd door de FBI voor belastingfraude. Flynn bekende gelogen te hebben tegen de FBI over zijn contacten met de Russische ambassadeur. Hij werkt nu mee in het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller. Stone zei tegen het Congres: „Mensen noemen mij een Dirty Trickster. Maar er is één truc die ik niet gebruikt heb, en dat is verraad.”

U ontkent dat er samenwerking was tussen team-Trump en Rusland, maar dit jaar is gebleken dat er tal van contacten waren.

„Laat ze maar eens bewijzen dat ik iets strafbaars heb gedaan. Julian Assange is een journalist. Het is net zo illegaal om met hem contact te hebben als dat ik nu met jou praat. De inlichtingendiensten zeggen dat hij voor de Russen werkt, dat is onzin. Ze willen hem straffen, omdat hij informatie heeft gepubliceerd die niet openbaar mocht worden.”

Ontkent u de Russische invloed op de verkiezingen?

„Er zijn twee vragen. Probeerde het Russische staatsapparaat de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden? Ja, waarschijnlijk wel. Op een ineffectieve en klunzige manier. Met beroerd geschreven Facebook-advertenties, die ook nog een slechte lay-out hadden. In een verkiezing zo groot als de Amerikaanse presidentsverkiezingen, heeft dat geen enkele betekenis. Boris en Ivan moesten ergens mee komen, om hun baas ervan te overtuigen dat ze iets geprobeerd hadden. Anders worden ze ontslagen.

„Tweede vraag: heeft Donald Trump gecoördineerd of samengespannen met de Russen? Of zijn vrienden, zoals ik? Nee. Ondanks alle dollars die zijn verspild aan onderzoek, hebben ze nog niks gevonden.”

Er gaat een vraag aan vooraf: waaróm wilde Rusland zich met de verkiezingen bemoeien? Wat zagen ze in Donald Trump?

„Vladimir Poetin heeft Hillary Clinton recht in de ogen gekeken. Hij weet dat ze een leugenaar en een dief is, die iedere belofte een dag later meteen zal breken. In Trump ziet hij een sterke leider, met wie hij zaken kan doen. Terecht.”

En andersom? Trump is opmerkelijk mild over Rusland.

„De grote crisis van dit moment is Syrië. Dat kan uit de hand lopen, en dan hebben we een nucleaire oorlog. Het is niet in het Amerikaanse belang ons daarmee te bemoeien. Aan de ene kant hebben we Assad, Hezbollah en de Russen. Dat zijn onze vrienden niet. Aan de andere kant de Saoedi’s, leugenaars en hypocrieten, nep-bondgenoten. Waarom besteden we ook maar één dollar in het Midden-Oosten? Trump is diep in zijn hart voor detente. Hij weet echt wel dat Poetin een schurk is, en dat Rusland corrupt is. Maar het alternatief is oorlog en vernietiging op een schaal die we nooit eerder gezien hebben.”

Waar eindigt het Mueller-onderzoek?

„Ze moeten dit onderzoek stopzetten, en Robert Mueller ontslaan. Hij heeft de FBI laten binnenvallen in het huis van mijn vriend Paul Manafort. Ze hebben documenten meegenomen die ze al hadden, ze namen foto’s van zijn Italiaanse pak, dat trouwens lang niet zo mooi is als het mijne. Dat zijn Gestapo-tactieken, bedoeld om Manafort te laten liegen: lieg maar dat je met de Russen hebt samengespannen, en we laten je gaan.”

Met Steve Bannon en Michael Flynn betraden in januari twee geestverwanten van Roger Stone het Witte Huis. Het zijn mannen die de Republikeinse Partij wilden gebruiken om de gevestigde orde omver te werpen. Ze kietelden een diep instinct van Trump: zoek altijd de aanval. Steve Bannon en Roger Stone zien politiek als een permanente oorlog, waarbij kiezerswoede een machtig wapen is. „Haat is een sterkere motivator dan liefde”, zei Stone eens.

Flynn en Bannon vertrokken al snel gedwongen uit het Witte Huis, en de nationalisten en populisten verloren hun stem. Bannon leidt, net als voorheen, de radicaal-rechtse website Breitbart, waar hij campagne voert tegen de Republikeinse partijelite.

Het gevaar dreigt nu dat Trump wordt ingepalmd door het leger.

Zijn er nog geestverwanten in het Witte Huis over?

„Trump had het vertrek van Bannon en Flynn nooit mogen laten gebeuren. Zij herinnerden Trump aan zijn belofte aan de kiezer. Als Trumps presidentschap mislukt, dan is het ontslag van Michael Flynn het beslissende moment geweest. Ik ken Flynn goed, het is een prima vent. Er was, en is, geen enkel bewijs dat iets wat Flynn deed, te maken had met Russische inmenging in de verkiezingen. Hij is het slachtoffer van de neocons rondom Trump, die hebben ingegrepen.”

Over wie heeft u het?

„Trump is niet populair op het Pentagon. De lobbyisten die Defensiecontracten binnenhalen, haten hem. De inlichtingendiensten willen hem uit de weg ruimen. De échte oppositie tegen Trump zit daar, in de Deep State. Ze gebruiken de generaals rondom Trump om hun agenda door te voeren.”

Stone doelt op stafchef John Kelly, de nieuwe Nationale Veiligheidsadviseur Herbert McMaster en generaal James Mattis, minister van Defensie. Hij zegt: „Ik was meteen bezorgd toen ik hoorde dat Trump zich nu omringt met drie generaals uit de elite van de militaire wereld. Zij delen zijn kijk op de wereld niet. Het gevaar dreigt nu dat hij wordt ingepalmd door het leger. In de campagne zei hij dat hij zich uit Afghanistan zou terugtrekken. Als president heeft hij zich door de generaals laten ompraten om daar troepen te laten. Ze houden geheim hoeveel het er precies zijn. Dit stelt me teleur.”

Maar nu doet u of Trump diep in zijn hart een isolationist is. Hij heeft het Defensiebudget verhoogd, viel Syrië aan en heeft de banden met Saoedi-Arabië aangehaald.

„Goed, hij viel Assad aan. Het hele Defensie-establishment wilde 150.000 soldaten sturen en oorlog voeren. Trump hield zijn poot stijf en koos voor een eenmalige luchtaanval.”

Wat adviseert u Trump, als hij u belt?

„Trump moet blijven snappen dat zijn verkiezing de manifestatie van een burgeropstand was. Zijn kiezers voelen zich in de steek gelaten. Amerikanen zijn doodziek van die dure oorlogen. Van de erosie van burgerlijke vrijheden, de overheid die onze e-mails en sms’jes leest. De enorme schulden, terwijl er maar geld bijgeleend wordt. Jaren van immigratiebeleid hebben onze straten onveilig gemaakt. Vrijhandel heeft ervoor gezorgd dat alle goede banen naar andere landen zijn gegaan. Allemaal het gevolg van dit tweepartijen-duopolie.”

Het gesprek komt op Herbert McMaster, de luitenant-generaal die Michael Flynn opvolgde als Nationale Veiligheidsadviseur. Stone zegt dat McMaster de groep-Bannon/Stone tegenwerkt. En hij vertelt het op typische Roger Stone-wijze, die meteen doet denken aan de manier waarop Donald Trump over politieke rivalen praat: een combinatie van geruchten, complottheorieën en ongefilterde woede.

Stone: „Herbert McMaster communiceert direct met George Soros [een miljardair die doneert aan progressieve organisaties]. Hij staat op de loonlijst van een organisatie die betaald wordt door Soros. McMaster gelooft in niets van waar Donald Trump in gelooft. Hij was een beroerde keuze voor de baan van Nationale Veiligheidsadviseur. Trump moet van hem af. Hij is gevaarlijk.”

Waarom?

„Hij wil de geschiedenis van Trumps overwinning herschrijven. En dan is er nog de kwestie van zijn openbare dronkenschap.” Stone buigt zich voorover en zegt samenzweerderig: „Dit is écht een serieuze kwestie. Toen John Kelly werd aangesteld als stafchef, lag het hoofd van McMaster al op het hakblok. Er werd intern onderzoek gedaan naar de keren dat McMaster openlijk dronken was geweest, en op die momenten kwaad had gesproken over zijn leider, president Trump. Maar Kelly heeft hem gered. Voorlopig.”

Wanneer beschouwt u het presidentschap van Trump als een succes?

„Als Trump de ruimte krijgt om zijn eigen instincten te volgen, kan hij een president worden die historische veranderingen teweegbrengt. Hij kan het tweepartijenstelsel breken. Maar ik heb er weinig vertrouwen in. De gevestigde orde is erop uit hem te saboteren. Ze hebben hem nooit gesteund, ze hebben waarschijnlijk niet eens op hem gestemd. Ze cirkelen om hem heen, en houden hem in bedwang.”

Correctie (20 december 2017): In een eerdere versie van dit stuk stond in de inleiding dat Stone tijdens de campagne van Trump contact had met de Russen. Dit is nog niet bewezen. Hierboven is dat aangepast.