Gaat Twitter eindelijk wat doen aan wangedrag van zijn gebruikers, of is het weer een wassen neus? Het sociale medium begon maandag met het uitvoeren van de aangescherpte regels over online haatzaaien, treiteren, stalken, bedreigen, en het verheerlijken van geweld. Ook sympathie voor een als haatzaaiend aangeschreven staande organisatie, of het gebruik van haatzaaiende afbeeldingen of symbolen, kan tot verwijdering van de account leiden.
Volgens de Southern Poverty Law Center, een Amerikaanse mensenrechtengroep die tegen haatgroepen strijdt, zijn er maandag minstens twintig accounts verwijderd. Twitter heeft 330 miljoen actieve gebruikers. De actie treft vooral Amerikaanse extreem-rechtse groepen, platforms en activisten: de American Nazi Party, de Traditionalist Worker Party, de League of the South, Occidental Dissent en American Renaissance. De Britse groep Britain First werd ook verwijderd. Die groep kwam onlangs in het nieuws omdat president Trump een anti-islam-tweet retweette. Het was een filmpje waarop een jongen met krukken werd mishandeld in Monnickendam.
Actiegroepen die al jaren aandringen op meer actie van Twitter, vragen zich af of het Twitter nu echt menens is, en wijzen erop dat er willekeur in de selectie zit. Twitter geeft geen verdere toelichting over de verwijderde accounts. De leiding belooft in de aankondiging: „In onze poging om agressiever op te treden, maken we mogelijk fouten, en we werken aan een robuuste beroepsprocedure.”
Critici van rechts, zoals de Nederlandse opiniesites GeenStijl en De Dagelijkse Standaard, wijzen er juist op dat de actie zich vrijwel alleen tegen extreem-rechtse groepen richt, en spreken van censuur. Maandag was de term #TwitterPurge (‘Twitterzuivering’) trending op het netwerk. Veel extreem-rechtse gebruikers stappen over naar het vrijere sociale medium Gab, of beginnen gewoon een nieuw account.
Over de mogelijke inbreuk op de uitingsvrijheid zegt Twitter in de aankondiging: „Wij geloven in vrijheid van meningsuiting en open gesprekken, maar deze onderliggende filosofie is weinig waard als er monden worden gesnoerd omdat mensen bang zijn zich uit te spreken.”
Twitter krijgt al heel lang kritiek op het toelaten van online wangedrag. Financiële analisten zeggen dat dit slechte imago schadelijk is voor het beursgenoteerde bedrijf (jaaromzet 2016: 2,5 miljard dollar, verlies 456 miljoen dollar)
Twitter probeert daar ook al jaren iets aan te doen, of neemt zich dat in ieder geval voor. In april 2015 lekte een e-mail uit van toenmalige topman Dick Costolo: „Wij zijn beroerd in omgaan met misbruik en trollen op het platform, en daar zijn we al jarenlang beroerd in.” Er kwamen daarna mogelijkheden voor gebruikers als het blokkeren en filteren van ongewenste reacties. In mei 2016 tekende Twitter, net als andere sociale media, een overeenkomst met de Europese Commissie: haattweets zouden voortaan 24 uur na een klacht verwijderd worden.
Waarom lukt het niet om Twitter haatvrij te krijgen? Het verwijderen van twintig van de 330 miljoen accounts is een stap, maar lijkt wat mager. Volgens Rejo Zenger van actiegroep Bits of Freedom is Twitter domweg te groot om hierin werkelijke keuzes te maken. „Twitter is een bijna-monopolist, ze kunnen het nooit goed doen. Hoe groter zo’n platform is, des te zwaarder weegt het belang van de vrijheid van meningsuiting. En hoe minder Twitter die vrijheid van de gebruikers kan inperken.”