Een verkapte vorm van handelspolitiek

Wie profiteert van de Amerikaanse belastingwetgeving? Dat is in de eerste plaats de vastgoedsector, waar president Donald Trump en zijn familie grote belangen hebben. Eigenaren van vastgoed die inkomsten doorsluizen naar een privérekening gaan veel minder betalen (25 in plaats van bijna 40 procent). Ten tweede zijn dat grote bedrijven. Hun vennootschapsbelasting gaat fors omlaag (van 35 naar 21 procent).

Maar dit belastingplan is meer dan een gunst aan rijke ondernemers. Het is ook een verkapte vorm van handelspolitiek. Althans, dat is de kritiek vanuit Europa. Want Amerikaanse bedrijven die exporteren, gaan erop vooruit. De import wordt juist bestraft.

Eigenaardig

Het klinkt wat eigenaardig: net nu Europa zelf onder vuur ligt om het toestaan van belastingontwijking door multinationals, klaagt het over een nieuw belastingregime in de VS. Toch stuurden de ministers van Financiën van de vijf grootste economieën van de EU – Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje en het Verenigd Koninkrijk – vorige week een brief aan hun Amerikaanse collega, met harde kritiek. De belastingplannen kunnen een „ernstige ontwrichtende werking hebben op de internationale handel”, schreven ze.

Ze noemen onder meer een nieuwe Amerikaanse accijns van 20 procent. Deze zou gelden voor Amerikaanse bedrijven die goederen van eigen buitenlandse dochterondernemingen invoeren. De accijns zou niet gelden voor binnenlandse handel van bedrijven – en dus alleen de import treffen.

Lees ook deze bijbehorende analyse van armoede in de VS: 'VS: wereldkampioen ongelijkheid'

Stimulering export

Tegelijk wordt de export gestimuleerd, met een andere opvallende maatregel. Inkomen dat Amerikaanse bedrijven halen uit de export krijgt een gunstig belastingtarief: tussen de 8 en 15,5 procent in plaats van het algemene nieuwe vennootschapstarief van 21 procent. De maatregel zou „export subsidiëren”, schrijven de EU-ministers, die impliciet dreigen met een klacht bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO). De Duitse werkgeversvereniging BDI stelt dat het belastingplan een „duidelijk protectionistisch karakter” heeft.

Het is de vraag of Amerikaanse politici zich iets van de klachten aantrekken. Niet alleen omdat het terugdringen van het handelstekort (export minus import) centraal staat voor de ‘economische’ nationalisten in de regering-Trump, maar ook omdat de Amerikaanse fiscus het geld wil hebben dat multinationals nu buiten de VS stallen. Techgiganten als Apple en Google parkeren de winsten vaak in het buitenland.

Voor één land in Europa is het allemaal bijzonder pijnlijk. Het Verenigd Koninkrijk droomt al een tijdje van een speciale handelsrelatie met de VS na de Brexit. Maar het lijkt erop dat de VS onder Trump geen speciale handelsrelaties willen, maar uit zijn op maximalisatie van de eigen export.