D66 „steekt geen energie” meer in pogingen om de koning meer belasting te laten betalen. Deze mededeling van D66-Kamerlid Joost Sneller, de nieuwe woordvoerder Koninklijk Huis van de fractie, verbijsterde dinsdagmiddag een flink deel van de Tweede Kamer, vooral SP-Kamerlid Ronald van Raak.
De laatste herinnerde Sneller tijdens de behandeling van de begroting van de koning aan een aangenomen motie uit 2015. „Die was mede ondertekend door mijn jarenlange strijdmakker [Alexander] Pechtold.” De motie riep het kabinet op meer werk te gaan maken van een belastingplicht voor de koning en zijn gezin.
Maar Sneller zei dat hij zijn knopen had geteld. „Ik heb gekeken naar de uitslag van die motie en zie dat een aantal partijen – CDA, VVD, ChristenUnie, SGP, 50Plus; samen meer dan eenderde van de Kamer – tegen die motie hebben gestemd. Wat mij betreft steken we er dus geen energie meer in.” Een belastingplicht voor de koning vergt immers een grondwetswijziging en die moet worden ondersteund door tweederde meerderheid in beide Kamers, aldus het Kamerlid van D66 – tegenwoordig regeringspartij.
Daarmee was de angel uit het debat over de begroting van de koning. Dat had de afgelopen jaren juist steeds in het teken gestaan van de wens van een Kamermeerderheid om de koning, diens vrouw en kinderen belasting te laten betalen over bijvoorbeeld hun jaarlijkse uitkering. Zij betalen al belasting over het privé-deel van het vermogen.
Ook was er vorig jaar nog veel te doen geweest over een, zo meldde RTL Nieuws, „geheime fiscale deal” tussen het kabinet-De Jong en het koningshuis. Een historische studie onder leiding van hoogleraar Carla van Baalen, enkele weken geleden gepubliceerd, wees uit dat van zo’n geheime deal geen sprake was. „In de hedendaagse taal moet je zeggen dat die geheime belastingdeal dus kennelijk nepnieuws is geweest”, constateerde SGP-fractieleider Kees Van der Staaij.
Premier Rutte had het gemakkelijker dan eerdere jaren tijdens het begrotingsdebat over de kosten van de koning. De oorzaken van de almaar stijgende kosten van de verbouwing van Huis Ten Bosch, inmiddels opgelopen tot 63,1 miljoen euro, vallen niet onder zijn verantwoordelijkheid, zei Rutte, maar onder die van het Rijksvastgoedbedrijf. En daarvoor is staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken, CDA) verantwoordelijk. „Ik kan u melden dat het niet heeft gelegen aan dat deel van het budget waar de koning of toekomstige gebruikers iets van kunnen vinden”, aldus Rutte.
Door het ontbreken van echte controverses werd het debat gedomineerd door lichtere onderwerpen. Het was opnieuw D66 dat de aandacht naar zich toetrok. Dinsdagochtend was het nieuwtje uitgelekt dat D66, net als de VS, voor Nederland een zogeheten designated survivor wil: een gekozen politicus die de leiding van het land kan overnemen als de hele top van het landsbestuur is weggevaagd, bijvoorbeeld door een aanslag op de Ridderzaal tijdens Prinsjesdag. Op Netflix draait er een populaire, gelijknamige serie over dit onderwerp.
In Nederland zijn het ongekozen ambtenaren bij wie in zo’n tragische situatie het initiatief terechtkomt, zo had Sneller vernomen bij de Rijksvoorlichtingsdienst. „Een democratisch gat”, aldus het Kamerlid. Veel Kamerleden deden er lacherig over. SP-Kamerlid Van Raak zei: „Laten we komen met serieuze voorstellen en niet met dit soort Netflixluchtballonnetjes.” Rutte zegde D66 echter toe de suggestie serieus te zullen bekijken.