Misselijkmakend en ook onweerstaanbaar grappig

De eerste klap is een daalder waard. En dus tikt Florentina Holzinger (31) bij aanvang van haar nieuwe voorstelling Apollon geconcentreerd een spijker van plusminus tien centimeter in haar neusgat. Opdat het publiek wete dat deze Apollon niet dezelfde wetten volgt als George Balanchines Apollon Musagète uit 1929.

In het klassieke voorbeeld kiest de god Apollo uit drie vrouwelijke muzen zijn favoriete. Holzingers versie is er een commentaar op, en wie het werk van de Oostenrijkse kent, weet dat dan geen middel, noch enige lichaamsholte of lichaamsfunctie, wordt geschuwd om dat over het voetlicht te brengen. Het is haar manier om de grenzen op te zoeken van de representatie van het vrouwelijk lichaam, in het theater en daarbuiten.

„En daar gaan we dan mee fucken”, grinnikt Florentina Holzinger. Wat we onder dat laatste mogen verstaan, bleek in eerdere voorstellingen, waarvan zij een aantal met de Nederlander Vincent Riebeek maakte. Het waren anarchistische, koddige, misselijkmakende (mensen met een gevoelige maag zijn gewaarschuwd) en vaak onweerstaanbaar grappige lappendekens van maffe trucs, acrobatiek, circus, mime, theatrale en danshistorische verkenningen, die op wonderbaarlijke wijze toch een redelijk samenhangend, vaak maatschappijkritisch statement blijken te vormen.

Althans, dat concludeert de toeschouwer meestal pas ruim ná de voorstelling. Eerst moet de verwarring even wegebben.

Schokkend

Een activiste is zij overigens niet, zegt Holzinger, en ze noemt zich ook geen feministe. Ze is gewoon een vrouw. Logisch dus dat het vrouwenlichaam haar meer interesseert dan dat van een man. „Want dat heb ik niet.”

Toch vergeleek een Vlaamse recensent deze laatste voorstelling met Pussy Riot, en ook een vergelijking met de feministische protestgroep Femen zou niet vergezocht zijn. Haar jongste voorstelling is niet alleen all female en anarchistisch, maar ook spiernaakt. En soms huiveringwekkend, bijvoorbeeld als een van de vijf dames speelkaarten met een nietpistool op haar lichaam bevestigt, of wat stukken glas opknabbelt („Ik ben geen dame, dus ik slik door”).

Naast de performance art en body art van kunstenaars als Ann Liv Young en Ivo Dimchev, is de Amerikaanse side show, met zijn vaak walgelijke en risicovolle kunsten, de inspiratie voor Holzingers jongste creatie. „Daar betaalt het publiek om idiote en wanstaltige dingen te zien”, zegt Holzinger. „Als het níet schokkend is, zijn ze teleurgesteld. Voor mij is dat niet wezenlijk anders dan het kijken naar een kunstvorm als ballet, waar kracht, pijn en schoonheid ook samengaan. Alleen moet daar de pijn en de inspanning verhuld worden.”

Rodeostier

Dat geldt vooral voor de ballerina’s. „Ballet is woman”, zei choreograaf Balanchine ooit. In zijn ballet over de Griekse god, waaruit Holzinger wat citaten leent, treedt Apollo op als leider van de muzen. „De muzen representeren ongeveer alles waar het in ons vak over gaat: dans, muziek, poëzie. Maar hij bepaalt, hij kiest. Daarom wist ik meteen dat ik mijn voorstelling met een vrouwencast moest maken.”

De vijf vrouwen, met vrouwelijke vormen en vetjes, hebben ook geen man nodig bij hun volledig autonome, absurde trucs die ze volkomen vrij van schaamte uitvoeren. De enige man is een mechanische rodeostier, die tegen het einde met een slijptol wordt onthoofd. Een verwijzing naar de Griekse oppergod (en serieverkrachter) Zeus? „Nou, eigenlijk wilde ik een soort Utopia schetsen, een wereld waar mannen niet bestaan. Ze kúnnen aanwezig zijn, en bruikbaar.” Ze giechelt. „Maar je kunt dus ook zijn hoofd eraf halen en hem als machine gebruiken.” Wat een van de danseressen dan ook wellustig doet.

Holzingers ‘postfeminisme’ is, kortom, van een prettig ontspannen en anti-dogmatische snit. Ze is ook niet anti-ballet. Wie op spitzen wil dansen, moet dat doen, wie naalden in haar gezicht wil steken of stoer met halters wil stoeien, ook. „Doe wat je wilt, het is jouw eigen keuze. Daar gaat het om.”