Republikeinen nemen grote gok met belastingwet

Sinds de opkomst van Donald Trump bestaat de Republikeinse Partij niet meer. Er zijn twee Republikeinse partijen, die permanent om de macht strijden. Een Oude Partij wil lage belastingen, en vooral de belangen van het bedrijfsleven behartigen. En er is een Nieuwe Partij, waar economische nationalisten zeggen op te komen voor de Amerikaanse midden- en onderklasse.

De Oude Partij heeft gewonnen.

De ingrijpende belastingwet die de Senaat in de nacht van vrijdag op zaterdag in dolle haast goedkeurde, laat zien hoe de verhoudingen liggen bij de Amerikaanse conservatieven. Dit was een zege van de Oude Partij. De belastingwet is een compilatie van decennia aan Republikeinse stokpaardjes. Met één groot verschil: de huidige wet gaat veel verder in conservatieve orthodoxie dan veel eerdere belastingmaatregelen uit het verleden.

‘Trickle down’

De wet, die op het laatste moment met haastig gekrabbelde amendementen nog stevig werd aangepast, is een schoolvoorbeeld van de ‘trickle down’-economie, die de Republikeinen sinds de jaren tachtig omarmen. Als het met bedrijven en rijken goed gaat, dan is dat goed voor heel Amerika, is het idee. Daarom worden de lasten voor bedrijven verlaagd van 35 naar 20 procent, en komt er een tijdelijke belastingverlaging voor de meeste Amerikanen tot 2026.

Lees ook: Hoe Trumps belastingwet Amerika zal veranderen

Na 2026 gaan Amerikanen die minder dan 75.000 dollar per jaar verdienen, de overgrote meerderheid van de bevolking, juist weer méér belasting betalen. Daarbij komt een harde ingreep in Obamacare, het eerste collectieve zorgstelsel in de Amerikaanse geschiedenis. Circa dertien miljoen Amerikanen zullen hun zorgverzekering verliezen. Maar omdat in de Amerikaanse politiek de korte termijn altijd telt, de tussentijdse verkiezingen zijn volgend jaar, kunnen de Republikeinen de wet verkopen als een cadeautje aan alle Amerikanen.

Rijke Amerikanen profiteren

Dit is Reagonomics on steroids. Ook Ronald Reagan in 1981 en George W. Bush in 2001 verlaagden de belastingen fors, maar zij durfden niet zo ver te gaan als de Republikeinen nu. Rijke Amerikanen profiteren nu buitenproportioneel. Denktank CBPP berekende dat onder Bush 27 procent van alle maatregelen ten goede kwamen aan de rijkste 1 procent van de bevolking. Nu is dat 62 procent, meer dan een verdubbeling.

Dat geld voor rijke Amerikanen komt niet uit een toverformule tevoorschijn. De belastingverlaging is zo fors, dat er grote tekorten door zullen ontstaan. Zelfs als de economie met 3 tot 4 procent groeit, zoals de Republikeinen beloven, zal de staatsschuld de komende jaren met meer dan duizend miljard dollar toenemen.

Voor Donald Trump is de wet politiek een grote overwinning. Ondanks een Republikeinse meerderheid in beide kamers van het Congres heeft hij nog vrijwel niets klaargespeeld in Washington. Voor het eerst is de Senaat akkoord met een grote wet. Dat hijzelf nauwelijks aandacht aan de wet besteed had, doet niet terzake. Evenmin telt dat de wet in strijd is met de populistische boodschap tijdens zijn verkiezingscampagne. Trump beloofde voor de ‘vergeten mannen en vrouwen’ op te komen, en de lobbyisten van het bedrijfsleven Washington uit te werken. Trump heeft zijn overwinning, en dat weegt voor hem zwaarder.

Dit is al lange tijd gaande. Trump heeft zich na zijn verkiezingszege omringd door mensen uit het bedrijfsleven. Van de 341 belangrijke benoemingen onder Trump, hebben 179 een direct belangenconflict, berekende The Daily Beast onlangs. Het zijn industriëlen, lobbyisten of advocaten. Zij komen uit de wereld die ze nu moeten reguleren.

Het gevolg laat zich raden. Toen hij het Witte Huis betrad, zeiden zijn medewerkers dat Trump een andere economische visie had dan zijn Republikeinse voorgangers. Mick Mulvaney, directeur van het Bureau voor Management en Budget, noemde dat ‘MAGAnomnics’. ‘MAGA’ staat voor ‘Make America Great Again’. Maar in de praktijk lijkt MAGAnomics sterk op Reaganomics: lage belastingen en minder regels. Het verschil is vooral dat Trump een economische groei van 3 procent belooft. Dat is bijna onuitvoerbaar, tenzij je paardenmiddelen als de huidige belastingwet invoert.

Republikeins dilemma

Voor de Republikeinen is deze wet ingewikkeld. De belastingverlaging is impopulair bij Amerikaanse kiezers. Reagan en Bush voerden populaire belastingverlagingen in, maar slechts een op de drie Amerikanen ziet deze wet zitten, omdat ze rijken bevoordeelt.

Dit Republikeinse dilemma wordt steeds zichtbaarder. Ze kunnen niets doen, en op die manier impopulair worden. Of ze kunnen oude Republikeinse beloftes invoeren, die óók niet populair zijn. Ze verliezen in beide gevallen. Het Huis van Afgevaardigden, dat eerder al akkoord was gegaan met een vergelijkbare wet, wordt volgend jaar herkozen. Ook wordt er dan gestemd over 33 Senaatszetels. De Republikeinse senatoren stemden vrijdagnacht op Bob Corker na allemaal voor de wet. Zij luisterden liever naar lobbyisten dan naar kiezers. Het Moeras, zoals Trump Washington neerbuigend noemt, functioneert nog precies als voorheen.

‘Starve the beast’, honger het beest van de staat uit, dat lijkt het onderliggende plan achter het belastingplan dat vrijdag werd aangenomen.

De Republikeinen moeten straks naar de kiezer om een impopulaire wet te verdedigen. Dat is beter dan naar de kiezer gaan met geen enkel resultaat, denken ze nu. Sommige senatoren wisten kleine amendementen aangenomen te krijgen. Soms omdat lobbyisten dat wilden, soms in de hoop een beter verhaal bij kiezers te hebben. Zo kunnen Amerikanen iets meer zorgkosten aftrekken dankzij senator Susan Collins. Senator Orrin Hatch uit het religieuze Utah wist wat voordeel voor collegegeld voor religieuze instellingen te krijgen.

Maar ze weten ook dat Trump geen loyaliteit kent, en zijn partijgenoten zal afvallen als hij merkt dat de wet niet populair is. Dat deed hij ook al met een (mislukte) nieuwe zorgwet, die hij eerst omarmde, en later „gemeen” noemde. Deze belastingwet is een grote gok, en kan ze duur komen te staan.

Correctie: In een eerdere versie van dit stuk schreven wij dat de lasten van bedrijven zullen worden verlaagd naar 25 procent. Dat moet 20 procent zijn.