Poch wil vooral snel naar huis toe

Ruim acht jaar nadat hij in Valencia werd gearresteerd, is Julio Poch weer een vrij man. Na een slepend proces achtten Argentijnse rechters woensdag zijn betrokkenheid bij de beruchte dodenvluchten niet bewezen. Maar komt met deze vrijspraak nu ook een eind aan het juridisch gevecht van de Nederlands-Argentijnse ex-marinevlieger? Vijf vragen en antwoorden over hoe het nu verder zou kunnen gaan met zijn dossier.

1 Hoe gaat het nu verder met Poch in Argentinië?

De Argentijnse aanklager kan het vonnis van woensdag nog aanvechten. Maar het is voor hem waarschijnlijker zinvoller om dit pas te doen nadat de motivering van het vonnis is gepubliceerd. Dit gebeurt pas op 5 maart 2018. Julio Poch is niet van plan daarop te wachten. Hij hoopt zijn geboorteland volgende week al te verlaten. Eenmaal terug in Nederland zou hij zich pas echt ‘veilig’ voelen. Zijn verdediging houdt echter rekening met een scenario waarin de Argentijnse autoriteiten hem tot maart verbieden het land te verlaten.

Lees ook: Piloot Julio Poch na emotionele zitting vrijgesproken

2 Wat doet Nederland in de tussentijd voor hem?

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken ziet op dit moment geen andere taak voor zichzelf weggelegd dan ervoor te zorgen dat Poch naar Nederland kan reizen. Hierbij geldt volgens een woordvoerder de procedure „die geldt voor iedere gedetineerde die vrijkomt”. Het ministerie doet geen uitspraken over wat er gebeurt als de Argentijnse aanklager in beroep gaat, omdat het niet op individuele gevallen ingaat.

Poch kan in Argentinië bij een Nederlands consulaat een reisdocument aanvragen. Wordt aan alle voorwaarden voldaan, dan volgt de afgifte van het paspoort zo snel mogelijk en in ieder geval binnen vier weken. Poch hoopt over een week naar Schiphol te vliegen. Dat zou ook met een laissez-passer kunnen. Zo’n noodpaspoort kan doorgaans binnen een dag worden afgegeven.

3 Kan Julio Poch van Nederland een schadevergoeding eisen?

Geert-Jan Knoops, de Nederlandse advocaat van Poch, sprak woensdag van „een terechte uitspraak” in een zaak „die alleen maar verliezers kent”. Het leven van Poch „is verwoest en de schade is nauwelijks nog goed te maken”. Knoops kondigde na de vrijspraak aan dat de tijd rijp is voor „een diepgaand onderzoek naar de rol van de Nederlandse staat”. Poch werd ingerekend op 22 september 2009 door de Spaanse politie, toen hij op de allerlaatste vlucht vóór zijn pensionering op de luchthaven van Valencia landde. Zijn aanhouding gebeurde op verzoek van de Argentijnse autoriteiten. Die waren de jaren daarvoor op Pochs vermeende misdaden gewezen door de Nederlandse justitie. En Den Haag tipte de Argentijnen ook over Pochs afscheidsvlucht.

Poch zag daar een „politiek spel” achter, zei hij tijdens het proces over zijn uitlevering in 2010. Den Haag, suggereerde zijn advocaat destijds, wilde geen proces tegen Poch in Nederland. Het zou de discussie over de vader van (toen nog) kroonprinses Máxima, die staatssecretaris was onder de junta, weer doen oplaaien. En omdat het uitleveringsverdrag tussen Nederland en Argentinië beperkt is, werd de arrestatie in Spanje bedacht.

Strafrechtadvocaat Bart Swier noemt een zaak tegen de Nederlandse staat echter „kansloos”. In een kort geding in 2014 bepaalde de civiele rechter al dat Nederland niet onrechtmatig handelde door het verstrekken van Pochs vluchtgegevens. Dat maakt een nieuwe claim onmogelijk, zegt Swier.

4 Kan Poch de ex-collega’s aanklagen die hem aangaven?

Na de uitspraak zei Knoops ook te overwegen Transavia-piloten aan te klagen. Zij legden tegenover het Nederlandse en Argentijnse OM verklaringen af die leidden tot Pochs arrestatie in 2009. Advocaat Liesbeth Zegveld, die de vier piloten vertegenwoordigt, heeft nog geen claim ontvangen. Mocht Knoops hiertoe nog wel besluiten, dan noemt ze dat „kansloos, onzinnig en onverstandig”.

Kansloos, volgens Zegveld, omdat haar cliënten niet zelf verantwoordelijk zijn voor het feit dat Poch acht jaar vastzat. Zij hebben hun verhaal gedaan tegenover het Nederlandse OM en een Argentijnse onderzoeksrechter. Vervolgens heeft Argentinië – al dan niet met behulp van Nederland en Spanje – besloten Poch vast te zetten. Advocaat Zegveld meent verder dat een claim onzinnig en onverstandig zou zijn, omdat deze een verkeerd signaal afgeeft. „Dan durft niemand meer dit soort verhalen te melden.”

Bovendien, zegt strafpleiter Alexander de Swart: „Het feit dat Poch is vrijgesproken, betekent nog niet dat de piloten hebben gelogen”. De rechter kan ook tot deze beslissing zijn gekomen omdat het bewijs niet doorslaggevend was. Dit wordt pas duidelijk als de motivering vrijkomt. Mochten de Argentijnse rechters hierin aangeven dat ze van mening zijn dat de verklaringen van de piloten onbetrouwbaar zijn, dan heeft Knoops meer grond van hen te vorderen. Al wordt de zaak dan nog steeds moeilijk, zegt De Swart. „Als er niet meer neutrale getuigen zijn, is het het woord van de piloten tegenover dat van Poch.”

Zijn Argentijnse advocaat Gerardo Ibañez heeft aangifte gedaan tegen Pochs ex-collega Edwin Reijnoudt Brouwer wegens ‘opzettelijke valse getuigenis’. De Argentijnse rechter kan hiernaar een onderzoek gelasten. Op het delict staat een maximumstraf van tien jaar. Reijnoudt Brouwer zei dat collega’s hem hadden verteld dat zij Poch hadden horen zeggen dat hij ook zelf mensen uit vliegtuigen duwde. Zij ontkenden dat bij de notaris echter.

5 Kan Poch zijn recht nog halen in Argentinië of Spanje?

Het lijkt sterk de vraag of hij in Spanje juridisch voet aan de grond krijgt. Spanje zal zich op het standpunt stellen dat in Madrid de aanklachten tegen hem niet inhoudelijk getoetst hoefden te worden, maar dat alleen het Argentijnse uitleveringsverzoek is beoordeeld. Meer kans maakt hij mogelijk in Argentinië. Daar hebben verdachten die na een lang voorarrest werden vrijgesproken in sommige gevallen schadeloosstellingen gekregen.

Lees ook: Julio Poch: ‘Ik had alleen mezelf in zee kunnen werpen’