‘Ze geloofden niet dat één man zo veel schoenen had ontworpen’

Er zullen weinig mensen zijn die zoveel schoenen hebben ontworpen als Jan Jansen. Voor zijn eigen merk zijn het er zo’n 4.000, het aantal dat hij anoniem voor derden bedacht schat hij op nog eens een paar duizend. Hij heeft ooit contact gezocht met het Guinness Book of Records. „Ze geloofden niet dat één man zo veel schoenen had ontworpen. De meesten hebben natuurlijk een heel team.”

Die 4.000 Jan Jansen schoenen zijn er nog allemaal. Ze zijn opgeslagen in schoencentrum C.A.S.T. in Nieuwegein, aangevuld met nog eens zo’n dubbele 3.000 exemplaren. Die laatste waren Amber Verstegen, een kunsthistoricus en schoenontwerper die Jansen assisteert, een doorn in het oog. Er zou iets mee moeten worden gedaan, vond zij. Samen met Liza Snook, curator en initiatiefnemer van de site Virtual Shoe Museum nodigde ze daarom 23 kunstenaars en ontwerpers uit om aan de slag te gaan met een of meer schoenen naar keuze.

Joyce de Gruiter, een kunstenaar die vaak sculpturen in de vorm van schoenen maakt, kwam met een met bladgoud bespoten kunststof beeld dat bestaat uit een boeket pumps met daaronder twee blote mannenvoeten – die van de ontwerper. Modeontwerper Bas Kosters maakte poppen in de vorm van voeten, die in schoenen zitten of ze proberen aan te trekken, en sieradenontwerper Ted Noten maakte een ketting met een in stukken gesneden plastic damesschoen. Vanaf vrijdag zijn de werken drie dagen te zien op een verkoopexpositie in Amsterdam. Jansen heeft de werken alleen op foto gezien, vertelt hij een paar dagen voor de opening. Hij is net terug uit Japan, waar hij de klompschoenen presenteerde die hij heeft ontwikkeld voor een plaatselijke winkelketen.

Op z’n 76ste is Jansen nog volop aan het werk. Dit voorjaar ontwierp hij samen met modeontwerper Ronald van der Kemp en Rem D. Koolhaas, de man achter schoenenmerk United Nude, de schoenen voor Van der Kemps eerste show in Parijs, een dezer dagen komt de spectaculaire schoen die hij samen met Koolhaas ontwikkelde in de winkel, de X-Ray: een torenhoge, 3D-geprinte sandaal met een open sleehak, gebaseerd op een model dat Jansen in de jaren zeventig maakte. En dan heeft hij ook nog zijn eigen merk, en geeft hij les in Tokio, Londen en Arnhem.

Meer dan een miljoen paar

Van vijf van Jansens ontwerpen zijn er meer dan een miljoen paar verkocht. Van maar een van die vijf heeft hij zelf geprofiteerd. Van de klompsandaal Woody verkocht hij er meer dan 100.000. Verder werd er vooral geld verdiend door bedrijven die zijn ontwerpen kopieerden. Het zijn niet alleen goedkopere merken geweest die naar zijn ontwerpen hebben gekeken. Armani maakt een mannenschoen na, Prada kwam in 2005 met een variatie op zijn legendarische sleehaksandaal van rotan uit 1973, waarvan hij zelf net een nieuwe versie had gepresenteerd. Een paar weken geleden kreeg hij nog een mailtje van een hoogst verontwaardigde, hem onbekende mevrouw, die op de site van het toonaangevende modemerk Céline een schoen met een ritssluiting had gezien die erg lijkt op mannenschoenen van Jansen uit de jaren zeventig. Alleen tegen Armani spande Jansen een rechtszaak aan, waarna die de schoen uit de handel moest nemen. „Ik had geld genoeg om mijn rekeningen te betalen, dus ik dacht altijd: ach, laat maar.”

Failliet

De laatste tijd heeft hij het moeilijker. In 2009 ging hij een licentieovereenkomst aan met de oprichter van Schoenenreus, die vier nieuwe Jan Jansen winkels opende. Toen die niet deden waarop hij hoopte, liet hij ze failliet gaan. Ardenberg, eigenaar van verschillende bekende Nederlandse schoenketens, wilde ze overnemen, als ze ook de naam Jan Jansen konden kopen. Toen Ardenberg in 2015 failliet ging, sloot ook Jansens oudste winkel, die aan het Rokin in Amsterdam, na 33 jaar. Er zit nu een Nutella–winkel.

Jansen heeft zijn naam terug; zijn schoenen zijn weer te koop in dertig Nederlandse winkels. Komend voorjaar zal daar geen nieuwe collectie te vinden zijn: zijn Portugese fabrikant zegde de samenwerking onlangs op. Jansen: „Mijn orders zijn eigenlijk altijd te klein geweest, maar hij vond het leuk om te doen omdat er voor hem er altijd iets aan de strijkstok bleef hangen – technische dingen die hij van me overnam. Nu heeft hij blijkbaar genoeg gezien.”

Lees ook het interview met Ronald van der Kemp: ‘Kanye West belde of ik zijn vrouw wilde kleden’

Terwijl hij onderhandelt met nieuwe producenten, hoopt de ontwerper een goede koper te vinden voor zijn collectie van 4.000. „Maar als dat lukt, wil dat niet zeggen dat ik dan stop met werken”, zegt hij. „Ik ben ervan overtuigd dat je eerder doodgaat als je dat doet. En ik móét ook nog steeds. Mick Jagger zingt al bijna vijftig jaar Sympathy for the Devil, ik wil elk seizoen nog met nieuwe dingen komen.”