Als single kan het wel erg stil worden in een dorp

Als Irene ten Wolde (61) met haar hond rondloopt in haar dorp tegen de Duitse grens, groet iedereen haar hartelijk. Dat is voor een dorp niet zo vreemd maar voor Ten Wolde wel extra fijn: ze is alleenstaand. „Als ik de hele dag geen mens zie, ga ik piekeren. Dus dat contact en die saamhorigheid met mijn dorpsgenoten vind ik erg fijn.” In een stad groeten hondeneigenaren elkaar ook wel, denkt ze, maar veel verder gaat het niet. „In een dorp ontstaat sneller écht contact.”

Ten Wolde is de enige ‘bewust’ alleenstaande in het Drentse dorp waar ze sinds drie jaar woont – er wonen ook enkele weduwen en weduwnaars – maar alleenstaanden in dorpen zijn bepaald geen uitzondering. Nederland heeft 2,9 miljoen eenpersoonshuishoudens, ofwel 37 procent van het totale aantal huishoudens. De meeste alleenstaanden wonen in grote steden, in veel dorpen is ongeveer eenderde van de huishoudens een eenpersoonshuishouden. En vooral dankzij de vergrijzing stijgt dat aantal volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek de komende jaren alleen maar.

Toch is het imago van de single vooral gebaseerd op de singles in de steden. In de steden zijn ook de meeste voorzieningen voor deze doelgroep: op iedere hoek een koffiezaak waar je makkelijk en zonder gêne tot acht uur ’s avonds alleen kunt zitten, bezorgservices met ruime keus aan eenpersoonsmaaltijden, bars die gratis drankjes aan Tinder- en Grindr-dates serveren. Maar hoe kom je als single in een dorp aan contacten?

De economische onzekerheid stuurt onze partnerkeuze. Het gevolg is een groeiende sociale tweedeling tussen stad en regio.

Allereerst: de term ‘single’ is niet de juiste, zegt Pearl Dykstra, hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit. Volgens haar is alleenstaand beter. „Ik associeer single met de happy single, die ervoor kiest tijdelijk geen relatie te hebben. Terwijl de meeste alleenstaanden niet voor hun situatie kiezen”, zegt ze, vooral doelend op weduwen en weduwnaars. De groep alleenstaanden is sowieso heel divers, maar er zijn globaal drie categorieën: mensen die geen relatie hebben, mensen die zijn gescheiden en mensen van wie de partner is overleden.

Niet zo happy single

Van mensen in de stad die nooit trouwden, de happy singles, wordt gedacht dat ze goed voor zichzelf zorgen en veel kansen hebben; hun status is vaak een tijdelijke fase. Diezelfde singles in dorpen zijn volgens Dykstra juist de mensen die zijn achtergebleven: ze hebben de minste kansen en mogelijkheden. „In Nederland is er geen onderzoek naar gedaan, maar in Duitsland blijven veel jonge laagopgeleide mannen achter, terwijl beter opgeleide vrouwen naar de stad trekken. Laagopgeleide mannen hebben minder kans op een baan in de industrie en worden door hun lagere economische status minder aantrekkelijk.” De mensen die geen relatie hebben, vormen een kleine groep alleenstaanden; in dorpen zijn alleenstaanden door de vergrijzing vooral weduwen en mensen die zijn gescheiden.

Het imago van de single is vooral gebaseerd op alleenstaanden in de steden

Weduwen en jonge mannen met weinig kansen: dat geeft niet een heel vrolijk beeld van de alleenstaande in een dorp. In het algemeen zijn mensen in een dorp niet eenzamer dan mensen in de stad, zegt Dykstra. Er is nooit onderzoek gedaan of eenzaamheid onder alleenstaanden in dorpen groter is dan in steden. Dykstra: „Alleenstaanden zijn meer aangewezen op hulp van anderen dan mensen in een relatie. Maar het is onbekend of die hulp sneller in de stad of in een dorp te krijgen is.”

Irene ten Wolde uit Drenthe denkt dat de stap om hulp te vragen in een dorp kleiner is. Zelf leerde ze op straat een man kennen die haar zo nu en dan helpt met klusjes in en om het huis. Grote dozen de trap optillen, bijvoorbeeld. Maar of iemand eenzaam is ligt toch vooral aan de alleenstaande zelf, denkt ze. Zijzelf houdt van mensen om zich heen en zoekt die ook actief op: ze doet aan jeu de boules, koersbal, tafeltennis, klaverjassen, leert nu bridgen en wandelt veel met de hond. Zo nu en dan gaat ze met een vriendin naar het theater in Emmen. Doe je dat allemaal niet, dat kan het inderdaad wel erg stil worden in een dorp, denkt ze.

Japke d-Bouma schreef een ode aan de single: Waar zouden we zijn zonder singles op kantoor?

Ook Lisa (33), die niet met haar achternaam in de krant wil, denkt dat singles in een dorp net iets meer moeite moeten doen voor contact. Toen ze op haar 26ste haar diploma haalde in een grote stad, besloot ze terug te verhuizen naar het platteland in Zeeland, waar ze vandaan komt. Ze kocht een huis in een dorp, alléén. „Eerst dacht ik paniekerig: nu kom ik hier nooit meer weg. En er zijn natuurlijk wel momenten geweest dat ik dacht: wat doe ik hier in fucking Zeeuws-Vlaanderen, zo stil.” Maar dan pakte ze gewoon de auto naar Gent of een andere stad in de buurt. „Aan de andere kant is hier in de lokale kroeg altijd wel een bekende te vinden. Daar heb ik het dorp ook wel op uitgekozen: er is hier best wat te doen. Dat is in andere dorpen minder.”

Geen Chinese kool kopen

Dat het nogal uitmaakt in welk dorp je woont, ondervond ook journalist Maartje Duin die in 2014 de fictieve politieke partij Single Issue Party oprichtte met als doel alleenstaanden in de wet hetzelfde te behandelen als mensen die getrouwd zijn of een partner hebben. Ze riep het Brabantse dorp Reusel-De Mierden uit tot ‘singlevriendelijkste gemeente van Nederland’. Dat kwam niet omdat ze daar ook gratis drankjes serveren aan Tinder-dates, maar door de hoogte van de afval- en rioolstoffenheffing. In Reusel-De Mierden betaalt een alleenstaande met een koopwoning 41,4 procent van het bedrag dat een meerpersoonshuishouden betaalt. Volgens Duins berekeningen was dat elders gemiddeld twee keer zoveel.

Haar fictieve partij was een vervolg op de podcast Een cursus alleen zijn die Duin maakte met Esma Linnemann. Daarin portretteren ze het single-leven in de grote stad, met daarbij praktische tips voor alleenstaanden – koop geen Chinese kool: veel te groot voor één portie; zeg tegen vriendinnen die op zondagmiddag hun verjaardag met veel baby’s vieren gewoon eerlijk dat je het moeilijk vindt om te komen.

Het dorp uit moeten

De verhalen van de singles uit grote steden zouden bijna allemaal net zo goed van singles uit dorpen kunnen komen. Alleen zijn is iets wat je moet leren, is dan ook de boodschap van de podcast: single of in een relatie, in een stad of in een dorp. Zoveel scheelt het dus niet, alleen het ontmoeten van een nieuwe geliefde is misschien andere koek. Dat ligt in een dorp net iets gecompliceerder.

„Als lesbische vrouw hoef ik echt niet te verwachten dat ik hier iemand tegen het lijf loop”, zegt bijvoorbeeld Ten Wolde over haar dorp. Ze heeft daar nu ook geen behoefte aan, maar mocht het zover komen, dan weet ze dat ze haar dorp uit moet.

Lees ook: Welke datingapp past bij welke gebruiker?

Lisa uit Zeeuws-Vlaanderen stelde het daten telkens uit, en in het dorp kwam ze niemand tegen. Tot haar zus zei: kom op. Ze besloot het op Tinder te proberen. „Dat vond ik lastig, want waar spreek je af?” Ze is lerares op de enige middelbare school in de omgeving en wilde op een date niet dorpsgenoten of ouders van kinderen tegenkomen. Dat kwam nog eens naast de normale spanning van het daten. Door een stage en tweede studie kon ze in een andere stad oefenen op plekken waar ze niemand kende.

Een half jaar geleden gebeurde het dan: ze werd weer verliefd. Op een man uit een dorp aan de overkant van het water, die ze heeft leren kennen via Tinder. „In het dagelijkse leven waren we elkaar nooit tegengekomen, terwijl de afstand tussen onze huizen watersbreed nog geen 12 kilometer is.” Heel anders vindt ze het niet, wonen in een dorp mét relatie. Toch is ze wel blij dat ze zo lang single was; met een relatie had ze minder snel al die dingen buiten de dorpsgrenzen gedaan. „Dan had ik alleen maar in het dorp gezeten.”