Schattig volhouden dat wij erbuiten blijven

Nederlanders hebben het boeiende talent de wereld soms de rug toe te keren. Een verlangen klein en kneuterig te blijven. Een vermogen mondiale trends weg te denken. ‘Dat gebeurt hier niet.’ Je hoorde het deze week ook over Russische inmenging in onze democratie. Nadat minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) er dinsdag over begon, zeiden politici van links tot rechts: ze kan niet één voorbeeld noemen – zal zo’n vaart niet lopen.

Nu is scepsis altijd gezond, maar in dit geval vermoed ik dat de minister van de AIVD niet de ruimte kreeg specifiek te worden. Een bekend beginnersprobleem voor ministers van Binnenlandse Zaken. De geheime dienst is behalve geheim een enorme bureaucratie, ze zijn als de dood bronnen prijs te geven, en details over gevaren voor de rechtsstaat verstoppen ze in notities vol jargon en procedurele uiteenzettingen.

Toch staat vast dat er meer bekend is: 13 januari citeerde ik in deze krant bijvoorbeeld uit een vertrouwelijk stuk dat antiterrorismechef Dick Schoof voor het kabinet maakte over Russische inmenging. Daarin werd al rekening gehouden dat een pro-Russische politicus bij de Kamerverkiezingen zijn „intrede” in de politiek zou doen.

Maar goed – het blijft schattig hoe wij volhouden dat wij ons hieraan volledig kunnen onttrekken. Evengoed hebben we op andere gebieden totáál geen moeite internationale trends te kopiëren. Zo importeerden we een jaar of vijftien terug ‘demoniseren’ uit de VS. Het is hier altijd een dubbelzinnig begrip gebleven. Partijen die klagen dat ze gedemoniseerd worden, zoals de PVV, hebben niet de minste moeite anderen te demoniseren. Wilders vergeleek de VVD woensdag met de maffia. Bosma (PVV) herinnerde aan Ollongrens schertsende uitspraak als Amsterdams wethouder dat de hoofdstad zich zou afscheiden mocht de PVV meer dan 75 Kamerzetels halen. „Deze minister [...] hoort achter de tralies”, zei de PVV’er. Nederlands voor lock her up. Kopiëren kun je leren.

Het punt is nu dat ook het concept van Russische inmenging zinspeelt op demonisering van bevolkingsgroepen: in de VS zijn voorbeelden gebleken waarbij Russen online poseerden als moslims of activistische Afro-Amerikanen om het wantrouwen binnen lokale gemeenschappen te vergroten. Intussen verschijnen schokkende verhalen over hoe journalisten die dit soort verhalen onthullen, worden uitgeschakeld door online-terreur.

Het gevolg laat zich raden: wereldwijd beginnen mensen en regeringen elkaar in groeiende aantallen op vergelijkbare wijze te demoniseren. Dus het zou best knap zijn als wij, in de Kamer en daarbuiten, blijven volhouden dat we ons hier als landje volledig aan weten te onttrekken.