Fiji wil wereld waarschuwen: eilandstaten in acuut gevaar

In Fiji zijn ze heel wat gewend. Jaarlijks raast er wel ergens een zware storm over de ruim driehonderd eilandjes tellende archipel in de Stille Oceaan. Vaak loopt de schade in de miljoenen, geld dat het arme land nauwelijks heeft. In februari 2016 was het echt goed raak. Door de tropische cycloon Winston kwamen meer dan veertig mensen om het leven, ruim 30.000 huizen werden verwoest. De schade bedroeg ongeveer 800 miljoen euro, een vijfde van de vier miljard euro die jaarlijks in de economie van Fiji omgaat.

Deze cijfers maken deel uit van het rapport dat het eilandstaatje samen met de Wereldbank vorige week presenteerde op de grote klimaattop in Bonn. Het rapport gaat over de gevolgen van klimaatverandering voor Fiji en de kosten die het land moet maken om zich aan te passen.

Rijke landen

Aanpassing aan klimaatverandering is een steeds belangrijker thema in de klimaatonderhandelingen. Het raakt niet alleen Fiji naar ook veel andere eilandstaatjes zoals de Maldiven, Vanuatu en Kiribati. Rijke landen hebben beloofd vanaf 2020 jaarlijks 100 miljard dollar beschikbaar te stellen voor klimaatbeleid en veel van dat geld zal, als het aan de ontwikkelingslanden ligt, bestemd zijn voor aanpassing aan de veranderingen die al gaande zijn of waarvan we weten dat ze er aankomen.

Fiji heeft dit jaar de kans om het onderwerp extra aandacht te geven. Het land is voorzitter van de top in Bonn. Bij de presentatie van het rapport zei premier Voreqe Bainimarama dat Fiji de wereld vraagt „om drastische maatregelen tegen klimaatverandering”. Zowel door de uitstoot van broeikasgassen veel sneller te reduceren, als door landen in staat te stellen zich aan de opwarming aan te passen. „Zodat klimaatverandering onze ontwikkeling en de aspiratie van ons volk om in ons eigen land te leven niet in de weg staat”, aldus Bainimarama.

George Nacewa, afkomstig uit Fiji en lid van de milieugroep Pacific Climate Warriors, is directer. Deze top wordt voor het eerst geleid door een eilandstaatje uit de Stille Oceaan, zegt hij in Bonn tegen website Grist. „We zijn hier om er zeker van te zijn dat de wereld ons hoort.”

Lees ook het voorstuk over de klimaattop: Ook op ‘tussentop’ Bonn dringt de tijd

Onder de armoedegrens

Voor Fiji is er reden tot zorg. Uit het onderzoek dat de Wereldbank deed, samen met de Global Facility for Disaster Reduction and Recovery, blijkt dat de schade door het veranderende klimaat tegen het midden van de eeuw jaarlijks ruim 6 procent van de inkomsten van Fiji kan opslokken. Duizenden mensen dreigen zo elk jaar verder onder de armoedegrens te zakken. Om het land weerbaarder te maken tegen klimaatverandering is alleen al de komende tien jaar zo’n vier miljard euro extra nodig – bijna net zoveel als Fiji’s BBP van één jaar.

Cyclonen vormen het grootste probleem. Volgens veel klimaatwetenschappers nemen ze niet zozeer in aantal toe, maar wel in kracht. Bovendien stijgt de zeespiegel, waardoor de schade van tropische stormen veel groter wordt. Het hogere zeewater betekent ook dat het grondwater langzaam zouter wordt. Dat heeft grote gevolgen voor de landbouw.

Vrachtwagens met water

Enerzijds kampt Fiji dus met een teveel aan water. Maar tegelijkertijd neemt de droogte toe. En ook dat vormt vooral voor boeren een toenemend probleem. In

Toch is de situatie in Fiji beter dan in sommige andere kleine eilandstaatjes. In het iets verderop gelegen en kleinere Kiribati heeft de regering een paar jaar geleden besloten 2.500 hectare grond in Fiji te kopen, om te anticiperen op het moment dat de laaggelegen eilandjes ergens in de loop van deze eeuw door de oceaan verzwolgen worden.

Leiderschapscrisis

Maar ook Fiji kan niet zonder hulp van andere landen. Zij zullen geld en kennis beschikbaar moeten stellen om de kwetsbaarheden die in het Wereldbank-rapport worden beschreven te lijf te gaan. In een verklaring schreven de Pacific Climate Warriors dat het in de klimaatonderhandelingen ‘al meer dan twee decennia niet lukt […] om de actie te ondernemen die nodig is om onze huizen en onze manier van leven te beschermen tegen gevaarlijke klimaatverandering’. Hun conclusie: het is de hoogste tijd dat aan dit ‘leiderschapsvacuüm’ een einde komt.

Bekijk ook de In Beeld van het smeltende ijs op West-Antarctica door opwarming van lucht en water: Operatie Icebridge