Nabije ster Ross 128 heeft planeet en komt naar ons toe

Opnieuw is er een planeet ontdekt bij een van de kleine buursterren van ons zonnestelsel. De exoplaneet cirkelt om Ross 128, een sterretje op een afstand van bijna 11 lichtjaar dat net buiten de top 10 van meest nabije sterren staat. De planeet, die de aanduiding Ross 128 b heeft gekregen, is waarschijnlijk niet veel groter dan onze aarde en er heersen gematigde temperaturen. De ontdekking is deze maand gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics.

Bekijk ook deze video: waarom we planeten willen vinden die op onze aarde lijken

Voor astronomen is Ross 128 b een welkome aanvulling op het beperkte aanbod aan nabije exoplaneten. Na Proxima Centauri b is Ross 128 b de meest nabije gematigde exoplaneet die we kennen. Dat maakt hem tot een interessant onderzoeksobject voor de komende generatie van grote (ruimte)telescopen, die de eventuele atmosferen van nabije exoplaneten kunnen analyseren. En voor de astronomen in de wat verdere toekomst is er nog beter nieuws te melden. Want de ster Ross 128 komt met een snelheid van 31 kilometer per seconde onze kant op, en zal ons zonnestelsel over 79.000 jaar – een kosmische oogwenk – tot op iets meer dan 6 lichtjaar naderen. Dan zal hij zelfs een tijd lang de dichtstbijzijnde buurster van onze zon zijn, omdat Proxima Centauri zich in de tussentijd juist van ons zal verwijderen. (Overigens: tussen 35.000 en 50.000 jaar vanaf nu zullen nog twee andere sterren, voor zover bekend zonder planeten, tijdelijk dichterbij zijn dan Proxima.)

De nieuwe planeet is ontdekt met een meetinstrument van de 3,6-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in het noorden van Chili. Dit instrument, HARPS geheten, is speciaal ontwikkeld voor de ‘jacht’ op exoplaneten – planeten bij andere sterren dan onze zon. Sinds 2004 heeft HARPS al meer dan honderd keer beet gehad.

Op planeet Ross 128 b duurt een jaar nog geen tien aardse dagen.

Planeet Ross 128 b heeft 35 procent meer massa dan onze aarde en cirkelt op een afstand van iets meer dan 7 miljoen kilometer om zijn moederster. Hun onderlinge afstand is daarmee ruwweg twintig keer zo klein als de afstand van de aarde tot de zon. Daarbij hoort een omlooptijd van 9,86 dagen. Anders gezegd: op deze planeet duurt een jaar nog geen tien aardse dagen.

Ondanks de relatieve kleine afstand tot de ster, kan het op Ross 128 b niet ziedend heet zijn. Net als Proxima Centauri, die met een afstand van 4,2 lichtjaar de meest nabije ster buiten ons zonnestelsel is, behoort Ross 128 tot de rode dwergen – de ‘spaarlampjes’ van de kosmos. Rode dwergen hebben veel minder massa dan onze zon en dus ook veel minder nucleaire ‘brandstof’, maar springen daar heel zuinig mee om. Hierdoor gaan ze tot wel duizend keer zo lang mee als onze zon (die een geschatte levensduur van 10 miljard jaar heeft, we zijn nu ongeveer halverwege).

Dankzij het koele karakter van zijn moederster moet de oppervlaktetemperatuur van Ross 128 b ergens tussen de -60 en +20 graden Celsius liggen. Daarmee behoort hij tot de ‘gematigde’ planeten, al moet nog blijken of het er warm genoeg is voor water in vloeibare toestand. Een belangrijke factor daarbij is het al dan niet aanwezig zijn van een dampkring.

Wat die dampkring betreft zijn de vooruitzichten niet ongunstig. In vergelijking met andere rode dwergsterren gedraagt Ross 128 zich heel rustig. Dit betekent dat zijn nabije planeet niet vaak blootstaat aan grote uitbarstingen die een eventueel aanwezige dampkring zouden aantasten.