Leger Zimbabwe zet president Robert Mugabe (93) na 37 jaar opzij

Militairen hebben deze woensdag in Zimbabwe een staatsgreep gepleegd die zo niet genoemd mag worden. Bij het ochtendgloren was echter duidelijk dat na 37 jaar niet Robert Mugabe maar zijn militairen het voor het zeggen hebben. De legerwoordvoerder die woensdagochtend het woord nam op de staatstelevisie van Zimbabwe, ZBC, probeerde de Zimbabweanen gerust te stellen door te stellen dat er geen sprake was van een militaire machtsovername.

Bekijk hieronder de video waarin de legerleider Zimbabweanen gerust wil stellen:

Behalve de staatsomroep omsingelden soldaten alle belangrijke regeringsgebouwen in de hoofdstad Harare. Rond 8 uur plaatselijke tijd bezetten soldaten ook de internationale luchthaven van Harare, die nog deze week was omgedoopt tot Robert Gabriel Mugabe International Airport. De officier die woensdagochtend sprak op de staatstelevisie was generaal-majoor S.B. Moyo. Hij is een vertrouweling van generaal Constantine o Chiwenga. Deze waarschuwde de regeringspartij Zanu-PF maandag al voor militair ingrijpen.

Krokodil

Directe aanleiding voor het militair ingrijpen vandaag was het ontslag vorige week door Mugabe van zijn vice-president Emmerson Mnangagwa. Die was al decennia Mugabe’s hoofd inlichtingen en ging ervan uit dat hij de 93-jarige Mugabe zou opvolgen, nu diens fysieke toestand zienderogen achteruit gaat.

Mnangagwa, die ook wel de ‘krokodil’ wordt genoemd, vertegenwoordigt binnen de regeringspartij het zogenoemde Team Lacoste. Dat zijn de veteranen uit de bevrijdingsstrijd die Mugabe in 1980 aan de macht brachten.

Zij voelen zich bedreigd door een nieuwe generatie politici, die worden aangevoerd door Mugabe’s echtgenote Grace, ‘generation 40’.

Vandaag werden veel aanhangers van dit kamp gearresteerd, zoals de minister van Financiën. Anderen, zoals Mugabe’s steenrijke neef Phillip Chiyangwa, kozen ervoor om in buurland Zambia te blijven en niet terug te keren naar Zimbabwe.

Lees ook: Leger Zimbabwe bezet omroep, maar ontkent machtsovername

Correctie zonder bloedvergieten

De woordvoerder op ZBC garandeerde dat president Mugabe en zijn familie veilig zijn. „Een correctie zonder bloedvergieten”, werd de machtsovername genoemd. Dit is niet de overname waar Zimbabweanen jarenlang op hoopten toen ze voor de oppositiepartij stemden, die verandering in zijn naam heeft: de movement for democratic change (MDC). De leider van die partij, Morgan Tsvangirai, is ernstig ziek maar weigert zelf plaats te maken voor een opvolger. Zijn partij is door veel Zimbabweanen symbool geworden van gebroken beloften nadat de MDC opging in een regering van nationale eenheid in 2008, onder leiding van Mugabe. De legergeneraals die nu de macht in handen nemen, waren dezelfde generaals die in 2008 de vuile campagne voerden tegen de oppositie. Honderden aanhangers werden gemarteld, of vermoord door jeugdmilities.

Lees ook: Legerchef tikt Mugabe op de vingers omdat hij ‘de revolutie wil kidnappen’

Valse tegenstelling

Het beeld dat vandaag uit Zimbabwe komt, creëert een valse tegenstelling tussen de Zanu-PF regering en het leger. Zanu-PF ís het leger. Mugabe’s partij is van oorsprong een bevrijdingsbeweging die met het geweer voor de vrijheid vocht voor onafhankelijkheid in 1980. Het leger redde Mugabe het vege lijf toen begin jaren tachtig opstand uitbrak in het zuiden van het land, Matabeleland. Het was nota bene de nu ontslagen vice-president Emmerson Mnangagwa die de strafcampagne van de Vijfde Brigade aanvoerde, waarbij naar schatting 20.000 Zimbabweanen om het leven kwamen.

Het was die Mnangagwa die volgens onbevestigde berichten woensdagochtend terugkeerde naar Zimbabwe en Mugabe probeerde te overtuigen de macht na 37 jaar af te staan.

Het ingrijpen van die generatie legergeneraals is vooral een ingrijpen tegen de nieuwkomer in de Zimbabweaanse politiek, Grace Mugabe. Zij speelde geen rol in de onafhankelijkheidsstrijd, een vereiste op het CV van iedereen met politieke ambities. Ze was Mugabe’s secretaresse toen hij nog met zijn eerste vrouw Sally was getrouwd. Ze werden minnaars en kregen drie kinderen, die nu in buurland Zuid-Afrika een luxe leven leiden. Zij vertegenwoordigen het Zimbabwe waar de in Noord-Korea getrainde officieren als Mnangagwa van walgen.

Lees ook: Wapengekletter is signaal over opvolging Mugabe

Fout

De grote fout die Mugabe heeft gemaakt, is zijn vertrouwen op zijn verdeel-en-heersspel dat hij sinds 1980 speelde. Telkens als iemand dacht de uitverkoren kroonprins te zijn die hem mocht opvolgen, schoof Mugabe hem aan de kant.

Zo werd Mnangagwa zelf vicepresident in 2014, nadat zijn voorganger Joice Mujuru, de weduwe van de spil van het leger Solomon Mujuru, door Mugabe naar huis was gestuurd. Ook zij werd van verraad beschuldigd. Mugabe was zich altijd bewust van zijn kwetsbaarheid en slaagde er in om de hoop van de ambitieuze jongelingen om hem heen op tijd te smoren. Tot vandaag, toen die strategie in zijn doorzichtigheid onverwacht niet meer werd geaccepteerd.

Correctie (15/11/2017 20:29): In een eerdere versie van dit artikel werd S.B. Moyo aangeduid als majoor generaal, de correcte titel is generaal-majoor. Ook werd genoemd Constantino Chiwenga, zijn naam is Constantine Chiwenga.