Wapengekletter is signaal over opvolging Mugabe

Hoe dreigend de beelden van oprukkende pantserwagens op de weg naar de Zimbabweaanse hoofdstad Harare dinsdagmiddag ook leken, een staatsgreep was het niet. Een van de pantserwagens raakte los van zijn rupsen, een ander moest de wagen uit de berm trekken. Klunzig wapengekletter voor de bühne.

Het was vooral de timing van de verplaatsingen die op sociale media tot paniek en geruchten van militair ingrijpen leidden. Nog geen etmaal daarvoor had de commandant van de strijdkrachten, generaal Constantino Chiwenga, regeringspartij Zanu-PF gewaarschuwd onmiddellijk te stoppen met de zuivering van voormalige strijders in de onafhankelijkheidsstrijd. Het ontslag van vice-president Emmerson Mnangagwa, veertig jaar lang chef inlichtingen voor president Robert Mugabe, was voor de generaal een brug te ver.

Lees ook: Legerchef tikt Mugabe op de vingers omdat hij ‘de revolutie wil kidnappen’

De pantservoertuigen die dinsdag van de legerbasis reden voor een ommetje moesten duidelijk maken dat dit dreigement serieus moest worden genomen. Woensdag zouden soldaten bovendien het hoofdkwartier van de nationale omroep ZBC hebben overgenomen. In Harare werd melding gemaakt van vuurgevechten ten noorden van de stad.

Opperbevelhebber

De vraag is voor wie de boodschap is bedoeld. De 93-jarige Mugabe is behalve staatshoofd ook opperbevelhebber. Zijn lot is al een halve eeuw onlosmakelijk verbonden met militairen: ze brachten hem in 1980 aan de macht, en ze redden hem keer op keer als de macht hem dreigde te ontglippen.

Het dreigement was dus vooral gericht aan Mugabe’s echtgenote, de 52-jarige Grace. Zij speelde geen rol in de bevrijdingsstrijd. Ze vertegenwoordigt een nieuwe generatie waarvan de generaals niets moeten hebben. Maar ook al begon ze als Mugabe’s secretaresse en minnares, de weg naar de macht ligt voor haar open nu er een nieuwe vice-president wordt gezocht. Het theater van maandag moest president Mugabe wakker schudden uit een illusie. Grace? Laat het uit je hoofd.

Lees ook: Ontslag van ‘de Krokodil’ is riskante stap Mugabe

De hele dag zoemde Harare van het gerucht dat de generaals Mugabe 24 uur de tijd hadden gegeven om zijn koffers te pakken. De president hield zich dinsdag stil. Maar zijn partij sloeg hard terug. In een verklaring ondertekend door de minister van Informatie werd het dreigement van generaal Chiwenga „hoogverraad” genoemd. Daarop staat in Zimbabwe de doodstraf.

Geld is op

Woensdag komt het politburo van Zanu-PF bijeen. Mugabe zou bij die bijeenkomst aanwezig zijn. Zelfs als hij de generaals terug weet te drijven naar de barakken, dan nog kan hij geen einde maken aan de paniek in het land. Het geld is op. De reserves voor buitenlandse valuta zijn opgedroogd. Parlementsleden en officieren willen in Amerikaanse dollars worden uitbetaald. Dat geld is er niet.

„Het volk kun je proberen te overtuigen dat dit allemaal interne aangelegenheden van de regeringspartij zijn, de waarheid is dat het doen en laten van Zanu-PF en directe impact heeft op de levens van iedereen”, zei generaal Chiwenga, geflankeerd door 90 officieren van de landmacht en luchtmacht.

Mugabe heeft geld nodig om zijn vertrouwelingen aan zich te binden, niet in de minste plaats de soldaten van de presidentiele garde, die zich gisteren muisstil hielden. Zolang ze betaald worden weet Mugabe zich beschermd. Anders is hij vogelvrij.