Ster op slechts vier lichtjaar van de aarde lijkt meerdere planeten te hebben

Proxima Centauri, de naaste buur van onze zon, heeft mogelijk een uitgebreid planetenstelsel. Tot die conclusie komt een internationaal team van astronomen na de ontdekking van minstens één en misschien zelfs twee gordels van stof en puin rond deze ster. Het zou gaan om ‘bouwpuin’ dat is overgebleven na de vorming van een nog onbekend aantal planeten. Ook ons eigen zonnestelsel kent twee van zulke puingordels. Hun ontdekking is vrijdag gepubliceerd in The Astrophysical Journal Letters.

Koele ster

Proxima Centauri is een kleine, koele ster op iets meer dan vier lichtjaar van de aarde. Bij deze ‘rode dwerg’ werd in 2016 een planeet ontdekt, en in september maakte de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) bekend dat er wellicht nog een tweede om de ster cirkelt.

Lees over de opzienbarende ontdekking van de planeet Proxima b bij de ster die na de zon het dichtstbij staat Nabije exoplaneet is onbereikbaar ver weg

Het bestaan van deze tweede planeet staat nog niet vast, maar via een omweg is er nu een indirecte aanwijzing gevonden dat Proxima inderdaad meer planeten heeft. Uit waarnemingen met de Atacama Large Millimeter Array (ALMA) – een opstelling van tientallen schotelantennes waarmee radiostraling uit de ruimte wordt opgevangen – blijkt dat de ster omringd is door een gordel van koud ‘stof’.

Dat woordje ‘stof’ moet niet te letterlijk worden opgevat. Het waargenomen materiaal bestaat uit rots- en ijsdeeltjes met afmetingen van minder dan een millimeter tot meerdere kilometers. Daarmee vertoont Proxima’s puingordel overeenkomsten met de planetoïdengordel in ons eigen zonnestelsel, die zich tussen de planeten Mars en Jupiter bevindt.

Puingordel

De puingordel begint op ongeveer 150 miljoen kilometer van Proxima en de buitenste begrenzing ervan ligt ruwweg vier keer zo ver daarvandaan. Vertaald naar ons eigen zonnestelsel, zou hij beginnen bij de aardbaan en ruwweg eindigen bij de omloopbaan van Jupiter. Alles bij elkaar heeft het ‘stof’ ongeveer evenveel massa als de maan. Dat lijkt weinig, maar is altijd nog 25 keer zo veel als de massa van ‘onze’ planetoïdengordel.

Omdat Proxima veel minder licht en warmte produceert dan de zon, is de temperatuur van het puin extreem laag: 230 graden onder nul. In ons eigen zonnestelsel vind je zulke lage temperaturen pas voorbij Neptunus, de planeet die het verst van de zon staat. In de ALMA-gegevens zijn ook aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een nog koudere puingordel op tien keer zo grote afstand van de ster.

Uitgebreid planetenstelsel

Volgens onderzoeksleider Guillem Anglada van het Astrofysisch Instituut van Andalusië in Granada, Spanje, vormt het bestaan van de stofgordel(s) een eerste aanwijzing dat Proxima Centauri een uitgebreid planetenstelsel heeft. Aangenomen wordt dat het puin is ontstaan bij de talrijke botsingen tussen kleinere hemellichamen die uiteindelijk tot de vorming van planeten hebben geleid. Oftewel: waar puin is, moeten bouwactiviteiten zijn geweest.

Omdat Proxima ouder is dan de zon – de schattingen lopen uiteen van 5 tot 7 miljard jaar – zal haar planetenstelsel langer geleden zijn ontstaan dan de planeten van ons zonnestelsel. Alleen rond jonge sterren is voldoende materiaal aanwezig om planeten te kunnen vormen. De hoeveelheid puin die nu bij Proxima is aangetroffen is daarvoor te schamel.

Bekijk ook onze video over waarom we eigenlijk zoeken naar een tweede Aarde: