Trump: ‘Doodstraf voor dader’

Het is gebruikelijk dat presidenten na een aanslag oproepen tot eenheid, kalmte en terughoudendheid. Zo niet president Trump. In het eerste etmaal na de aanslag in New York, waarbij dinsdag acht doden en twaalf gewonden vielen, noemde hij het Amerikaanse rechtssysteem „een grap” en de dader, de 29-jarige Oezbeek Sayfullo Saipov, „een beest”. Laat in de avond deed Trump er nog een schepje bovenop. Hij twitterde: „De NYC terrorist was blij toen hij om een IS-vlag in zijn ziekenkamer vroeg. (..) Hij zou de doodstraf moeten krijgen!” De staat New York kent geen doodstraf, maar nu Sajpov federaal vervolgd wordt kan hij ter dood veroordeeld worden.

Saipov werd na het bloedbad dat hij met zijn huurtruck op een fietspad in Manhattan aanrichtte, door een agent in zijn buik geschoten, gearresteerd en in staat van beschuldiging gesteld. In zijn truck en op zijn telefoon werd IS-propaganda gevonden. De FBI doet intussen ook onderzoek naar een tweede Oezbeek. Op welke manier deze man betrokken was, is nog onduidelijk. Woensdag bleek dat de geradicaliseerde chauffeur Saipov de aanslag maanden had voorbereid, waarbij hij via sociale media instructies van IS vond. Hij koos Halloween als datum om extra slachtoffers te kunnen maken. In het ziekenhuis zei hij trots te zijn op zijn daad.

Na de aanslag twitterde Trump woensdag eerst woorden van deelneming. Meteen hierna kondigde hij in een serie tweets aan dat er veel strenger gescreend gaat worden. Trump zei het visumprogramma waarmee Saipov in 2010 de VS inkwam, zo snel mogelijk stop te zetten.

Verder ging Trump tegenover journalisten grif in op de suggestie van de Republikeinse senatoren John McCain en Lindsey Graham om dader Saipov als vijandig strijder aan te merken, wat hem onder meer het recht op een advocaat zou ontnemen. „Stuur hem naar Gitmo [Guantánamo Bay]”, aldus de president.

Lees ook het profiel van de dader van de aanslag in New York: Saipov kwam in 2010 legaal naar de VS

Tijdens de verkiezingscampagne dreigde Trump verschillende malen met harde antimigratiemaatregelen als reactie op een eventuele aanslag op Amerikaanse bodem. Na zijn aantreden begin 2017 kwam hij met een inreisverbod voor burgers van sommige moslimlanden. Die maatregel is steeds door rechters tegengehouden.

Toch is zeer de vraag of strenger immigratiebeleid Saipov had tegengehouden. Hij radicaliseerde pas na zijn immigratie – volgens zijn kennissen na tegenslagen die hij ondervond in Ohio en Florida. Gouverneur Andrew Cuomo van New York omschreef hem als „een binnenlandse jihadist”.

Saipov kwam de VS binnen via de Diversity Visa Lottery, een programma dat visa verloot in landen met weinig migratie naar de VS. Dit werd in de jaren 90 bedacht door de huidige Democratische leider in het Congres Chuck Schumer, maar werd deel van een wet die door oud-president George W. Bush is getekend. Later was Schumer voorstander van een hervorming die de visumloterij zou hebben gestopt. Deze hervorming werd door Republikeinen in het Congres tegengehouden.

Fox News-commentatoren als Trumps ex-adviseur Sebastian Gorka en de website Breitbart gaven Schumer, senator voor New York, woensdag evenwel de schuld van de aanslag. Trump noemde het Diversity Visa Lottery-programma een „schoonheid van Chuck Schumer”.

Lees ook over de slachtoffers van de aanslag in New York: vijf Argentijnen en een Belgische

„Het is kennelijk niet te vroeg een aanslag te politiseren”, reageerde Schumer ook via twitter. Zo verwees hij naar de standaardreactie van Republikeinen, wanneer Democraten na een groot schietincident oproepen tot inperking van wapenbezit.

Schumer en andere Democraten riepen Trump op zijn geplande bezuinigingen op antiterrorisme-onderzoek terug te draaien. Ook vergeleken Democraten Trumps daadkracht van woensdag met het uitblijven van maatregelen na de massaschietpartij in Las Vegas vorige maand, toen een blanke Amerikaan 58 mensen doodde en er 546 verwondde.

Waarom komen zoveel daders uit deze Centraal-Aziatische republiek en moeten we meer terreur vrezen uit die hoek? Lees daarover het stuk: Oezbekistan worstelt met de aanpak van terreur