In Spanje volgen uitzonderlijke gebeurtenissen elkaar in hoog tempo op. De onafhankelijkheidsverklaring van Catalonië werd gevolgd door een machtsovername door Madrid. De feestende separatisten, die vrijdag nog het centrum van Barcelona vulden, werden zondag afgelost door demonstrerende unionisten.
Maandag begon een nieuwe, hoogst onzekere, fase in de machtsstrijd. De afgekondigde machtsovername moest handen en voeten krijgen. De vicepremier van Spanje begon als bewindvoerder in Barcelona. Bijna 150 Catalaanse ambtenaren en politici hoefden zich niet op hun werk te melden omdat ze uit hun functie waren ontheven. Ongeveer 200.000 andere overheidsdienaren stonden aan het begin van hun werkweek voor de vraag naar wie ze zouden luisteren. Accepteerden ze het Madrileense overgangsregime? Of zouden ze obstructie plegen en zich buiten de wet plaatsen?
Separatisten-leider Carles Puigdemont, die zich vrijdag liet vieren als de nieuwe president van een nieuw land om vervolgens door Madrid ontslagen te worden, riep op tot „democratische oppositie”. De ontslagen politiechef Josep Lluís Trapero riep de regionale politiemacht op zich te voegen naar Madrid.
Het door premier Rajoy afgedwongen overgangsregime steunt op artikel 155 van de Spaanse Grondwet en duurt op zijn minst tot ingelaste verkiezingen op 21 december. Het is goed dat stembusgang snel kan plaatsvinden. Op die manier blijft de overgangsfase, die Catalaanse separatisten voelen als een vorm van bezetting , beperkt.
Verkiezingen vormden de enig juiste weg uit de huidige situatie. De demonstraties van dit weekend toonden nog eens hoe verdeeld Catalonië is. Volgens een peiling van El País is 55 procent van de Catalanen tegen onafhankelijkheid.
De Catalanen, separatisten én unionisten, hebben recht op faire en geordende verkiezingen. Het Spaanse OM wil Puigdemont cs aanklagen, onder andere voor rebellie, waar tot dertig jaar op staat. Dat zou de verkiezingen enorm belasten. Puigdemont heeft dan mogelijk de wet overtreden, maar wat blijft er over van verkiezingen als het boegbeeld van de separatisten vervolgd wordt?
Of verkiezingen de Catalaanse kwestie oplossen is ongewis. Als de separatisten winnen kan de regering-Rajoy de Catalaanse wens niet meer zo makkelijk naast zich neerleggen als na het illegale referendum van 1 oktober. Als de unionisten winnen, blijft een zeer groot deel van Catalanen sympathie koesteren voor autonomie. Uiteindelijk kan alleen een gesprek tussen regio en centrum leiden tot een oplossing.
In het Commentaar geeft NRC zijn mening over belangrijke nieuwsfeiten. De commentatoren schrijven deze artikelen in samenspraak met de hoofdredactie.