De ontgroening van de ChristenUnie is voorbij, maar de reconstructie van hoe die fractie de formatie beleefde, toont aan hoe kwetsbaar de coalitie is. Die werd dit weekend meteen getest doordat Buma zei dat hij een referendum over de ‘sleepwet’ wil negeren. Tot woede van de oppositie, maar ook van D66.
BUMOPHEF: Je kunt het eerlijk vinden. Hij zegt het er tenminste van tevoren bij. Of schandalig: hij negeert bij voorbaat de wil van de kiezer. Zaterdag kondigde Sybrand van Haersma Buma in de Volkskrant aan dat hij het raadgevend referendum over de ‘sleepwet’ niet wil “beschouwen als een echt referendum”. Wat de uitkomst van een afgedwongen volksraadpleging in maart ook zou zijn, het CDA legt die naast zich neer. De referendumwet - waar zijn partij altijd tegen was - is immers “een rest uit het verleden” die Rutte III wil afschaffen. Kritiek alom, zeker omdat Buma in de oppositie nog vond dat de uitslag van het Oekraïnereferendum gerespecteerd moest worden. “Doe je dat niet, dan oogst je nog meer verlies van vertrouwen in de politiek en nog meer cynisme tegenover Den Haag en Brussel”, zei hij. Buma krijgt wel steun van de VVD en ook de ChristenUnie wil dat de inlichtingenwet er sowieso komt. Maar coalitiepartner D66 noemt zijn uitspraken “onverstandig”. Binnen een paar dagen is dit al een eerste scheurtje in Rutte III.
Wat dan wel: Niemand is echt blij met het raadgevend referendum dat in 2015 werd ingevoerd. Het gaat voorstanders van bindende referenda niet ver genoeg. Maar door de opkomstdrempel die de Eerste Kamer regelde, gaat het tegenstanders van referenda juist veel te ver. Het referendum weer afschaffen, zoals in het regeerakkoord is afgesproken, krijgt echter kritiek uit onverwachte hoek. Ik sprak vorige week met SGP-leider Kees van der Staaij over het nieuwe kabinet (voor dit artikel). Hij is allesbehalve fan van referenda, maar maakt zich toch zorgen over het schrappen ervan, zei hij. “Een lange neus” naar de kiezer, noemde hij dat. Hij ziet een risico van “tevreden technocratie waarin burgers zich niet meer vertegenwoordigd voelen”. Nergens in het dichtgetimmerde regeerakkoord lijkt het nieuwe kabinet van plan om burgers op een andere manier te betrekken bij beleid.
ONTGROENING: Zelfs op de redactie van NRC wist niet iedereen dat verslaggever Petra de Koning tijdens de formatie soms aanschoof bij het interne beraad van de ChristenUnie, of dat zij kon meelezen in de dagboeken van Gert-Jan Segers en Carola Schouten. In een spectaculaire reconstructie beschreef zij dit weekend hoe de kleine en onervaren partij aan de macht kwam, maar ook hoe de ChristenUnie keer op keer gepiepeld werd, Segers met opstappen dreigde en de formatie bijna mislukte. Mark Rutte moest eraan te pas komen om Kamerlid Joël Voordewind te overtuigen. De ChristenUnie was deze formatie dus zo dapper om te gaan regeren terwijl andere partijen, al dan niet bij voorbaat, afhaakten. En ze lieten ook nog eens een journalist toe. Lees het hele verhaal hier. Of luister onze podcast over hoe het tot stand kwam.
Omgangsvormen: Ook politiek columnist Tom-Jan Meeus beschreef de omgangsvormen in de nieuwe coalitie. Vanaf dag één een project van drie mannen – Rutte, Pechtold, Buma – “die zozeer op elkaar zijn ingespeeld, en zoveel van elkaar weten, dat alle anderen deelnemers buitenstaanders zijn gebleven”. Eerst Jesse Klaver en vervolgens Segers werden vaak overvallen door de stijl van het ervaren trio, dat binnenskamers staalhard voor elkaar is. En voor anderen. Zo onthult Meeus dat Pechtold eigenlijk het nieuwe Kamerlid Rob Jetten had bedacht voor de post van staatssecretaris voor Infrastructuur en Stientje van Veldhoven moest vechten voor die plek.
FACTCHECK: De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken zou heus wel internationale ervaring hebben, wordt vanuit de VVD over Halbe Zijlstra gezegd. Hij zou zelfs ooit, samen met voormalig Shell-baas Jeroen van der Veer, in Rusland Poetin hebben ontmoet, vertelden zijn fans. De Volkskrant besloot die anekdote te checken en wat bleek: “In al mijn bezoeken aan president P, daar was Halbe niet bij”, mailt Van der Veer. Zijlstra zelf maakt het mysterie niet kleiner, Hij wil, via een woordvoerder, “bevestigen noch ontkennen” dat hij Poetin ooit ontmoette, omdat hij “niet op het verleden wil ingaan”. Zonder tegenargumenten beschouwen wij het verhaal bij dezen als ongefundeerd.
WAT WIJ VOLGEN: Het debuut van Menno Snel. De nieuwe staatssecretaris van Financiën, vers politicus, heeft vandaag in de Tweede Kamer zijn eerste wetgevingsoverleg, over het Belastingplan van 2018. De Kamercommissie Volksgezondheid houdt tegelijkertijd een hoorzitting over euthanasie. Het Planbureau voor de Leefomgeving presenteert de analyse van het regeerakkoord op het gebied van klimaat en energie. Intussen is van bijna alle bewindspersonen, op Ank Bijleveld en Stientje van Veldhoven na, bekend wie hun politiek assistent is. Die werkt als spil tussen bewindspersoon en Kamer.
QUOTE VAN DE DAG:
“Het is een hele leuke naam, maar dit had ze wel even mogen googlen. Wij hadden deze naam drie jaar geleden al.”
Een therapeut van praktijk Bij1 is niet blij dat Sylvana Simons haar partij dezelfde naam heeft gegeven nadat ze van de rechter Artikel1 niet meer mocht gebruiken.