Het ‘onvermijdelijke’ afscheid van Fokker

Voor de liefhebbers van vliegend erfgoed was het een moeilijk weekend. Met het vertrek van de laatste Fokker 70-vliegtuigen van KLM Cityhopper, zondagochtend vanaf Schiphol, verdwenen de laatste vliegtuigen van Nederlandse makelij uit Nederland. Alleen een zondagochtend onthuld monument op Schiphol-Oost, een F70-staart op een sokkel, herinnert nog aan de nauwe band tussen Fokker en KLM, de maatschappij die sinds 1920 met vele Fokkers vloog.

Het afscheid van Fokker uit Nederland ging gepaard met spektakel en weemoed. Zaterdagavond kwamen 500 medewerkers van Cityhopper, de KLM-dochter voor Europese vluchten, bijeen in de Anthony Fokker-hangar op Schiphol-Oost. Daar arriveerde een van de laatste zeven Fokker 70’s, even eerder geland na een vlucht uit Londen. De tissues die de gasten bij binnenkomst ontvingen waren om mee te wuiven, maar ook geschikt om tranen mee te deppen.

Aan boord van het geparkeerde vliegtuig zit de Britse stewardess Julie Whitelam. Sinds 1984 vloog ze, aanvankelijk bij AirUK, met drie Fokker-vliegtuigen: de F27, de F100 en de F70. Whitelam: „Het was mooi en een beetje treurig om deze laatste vlucht mee te maken. Ik ben gehecht aan dit toestel.” Liefhebbers roemen het ‘huiskamergevoel’ van de F70, waar maximaal 80 passagiers in kunnen. Whitelam beaamt het makkelijke contact met de passagiers. „Ik kan het weten, 24 jaar geleden heb ik hier mijn man ontmoet, als passagier.”

Crew (derde van links is stewardess Julie Whitelam) bij de laatste Fokker 70, met portret van Anthony Fokker op de staart, bij een hangar op Schiphol-Oost zaterdagavond. Foto Remko de Waal/ANP

Twintig procent zuiniger

Vervanging van de Fokker 70 is een „onvermijdelijke stap”, zegt Warner Rootliep, sinds 1 oktober de nieuwe directeur van KLM Cityhopper. Het toestel was sinds 1996 in dienst, ooit bezat Cityhopper er 26. Rootliep: „We hadden ze nog iets langer kunnen houden, maar het onderhoud wordt steeds duurder.” Sinds 2008 zijn de F70’s geleidelijk vervangen door twee toestellen van de Braziliaanse fabrikant Embraer, de E175+ (88 stoelen) en de E190 (100 stoelen). Het belangrijkste voordeel van de opvolgers is dat ze veel zuiniger zijn. Rootliep: „Het is een dubbel voordeel: ze verbruiken 20 procent minder brandstof en vervoeren 20 procent meer passagiers.”

Dat Cityhopper niet langer vliegt met vliegtuigen van twee fabrikanten maakt de bedrijfsvoering ook een stuk goedkoper, zegt Rootliep. „Alle handleidingen en trainingen hoeven nu niet meer dubbel te worden uitgevoerd, dat scheelt enorm.” In 2020 heeft Cityhopper een vloot van 50 Embraers, 17 keer de E175+, 32 keer de E190. Met de Europese vluchten levert Cityhopper passagiers voor de intercontinentale vluchten van KLM, met goede aansluitingen op knooppunt Schiphol.

De Fokker 70 is het laatste toestel van de vliegtuigbouwer die in 1996 failliet ging. Delen van het bedrijf – onderhoud, fabricage van onderdelen – gingen door en zijn nu als Fokker Technologies onderdeel van het Britse GKN Aerospace. In de slotfase van het bedrijf werden er 48 exemplaren van de Fokker 70 gebouwd. Het toestel is populair in gebieden met slechte start- en landingsbanen, zegt Hans Werner, verantwoordelijk voor het vlootbeheer bij Cityhopper. „Ze kunnen tegen een stootje.” De motoren aan de achterzijde, hoger dan onder de vleugels, zijn minder gevoelig voor stenen of zand op de baan.

Werner heeft de zeven resterende F70’s van Cityhopper allemaal kunnen verkopen aan nieuwe eigenaren in Azïë, Afrika en Zuid-Amerika. Fokker verdwijnt niet helemaal uit Europa: een van de kopers zit in „Zuidoost-Europa”. Omdat het contract nog niet definitief is, zegt Werner niet om welke maatschappij het gaat.

Stroopwafels met Fokkerlogo

In de hangar weet de slechte coverband niet van ophouden. Toch hangt de sfeer van afscheid in de lucht. De bezoekers kunnen het herinneringsboek kopen, of een schaalmodel. Er zijn stroopwafels met Fokkerlogo. Er wordt luid geklapt als het vliegtuig uit Londen, te volgen via grote schermen, de grond raakt.

Bekijk ook: De geschiedenis van Fokker in foto’s

Natuurlijk pakken ze zo’n afscheid van een verouderd vliegtuigtype in de VS nog groter aan. Zondag maakte United Airlines de laatste internationale vlucht met de Boeing 747, de jumbo met bovendek. De allerlaatste vlucht is op 7 november: een reconstructie van Uniteds eerste 747-vlucht in 1970, van San Francisco naar Honolulu, compleet met retro-uniformen, maaltijden en inflight entertainment. Voor en na de vlucht zijn festiviteiten. Ook KLM neemt stapgewijs afscheid van de Boeing 747. De laatste vlucht staat gepland voor eind 2020.