Fokker 70 van KLM Cityhopper met portret van Anthony Fokker op de staart, ter gelegenheid van het afscheid van de laatste Fokker-vliegtuigen.

Foto Arnoud Raeven

De geschiedenis van Fokker in foto’s

Na bijna een eeuw samenwerking, vliegt KLM zaterdagavond voor het laatst met een toestel van Fokker. Daarmee verdwijnt het laatste vliegtuig van Nederlandse makelij uit Europa.

KLM neemt afscheid van de laatste Fokker-vliegtuigen. De luchtvaartmaatschappij staat uitgebreid stil bij het afscheid van de Fokker 70, waarvan er nog zeven vlogen voor KLM Cityhopper. Het toestel voor Europese bestemmingen wordt vervangen door de E175+ en de E190 van de Braziliaanse fabrikant Embraer, die moderner en zuiniger zijn. De vervanging van de F70 begon al in 2008.

Met het afscheid van de Fokker 70 komt de 97-jarige band tussen KLM en Fokker ten einde en verdwijnt het laatste vliegtuig van Nederlandse makelij uit Europa. Dat leidt bij veel luchtvaartliefhebbers tot weemoed. Zaterdagavond arriveert de laatste Fokker vanuit Londen op Schiphol-Oost. Medewerkers van KLM Cityhopper zorgen voor een feestelijke ontvangst. Zondagochtend wordt op Schiphol-Oost een monument voor de Fokker 70 onthuld.

Sinds het gemeenschappelijke oprichtingsjaar 1919 zijn KLM en Fokker nauw met elkaar verbonden. Legendarisch zijn de recordvlucht van de Pelikaan naar Batavia in 1933 en de eerste transatlantische vlucht van de Snip naar Curacao in 1934. Alleen tussen 1946 en 1966 vlogen er geen Fokkers voor KLM.

Het bedrijf van Anthony Fokker (1890-1939) reikte veel verder dan Nederland. De eerste groei dankte Fokker aan de bouw van vliegtuigen voor het Duitse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Eind jaren 20 was het bedrijf de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld, met onder meer drie fabrieken in de Verenigde Staten. Vanaf eind jaren 50 maakte Fokker furore met de F27 Friendship, het meest verkochte Europese turbopropellervliegtuig.

Luchtvaartpionier Anthony Fokker (Kediri, Oost-Java 1890- New York 1939), oprichter van vliegtuigfabrikant Fokker. Wikimedia

In de jaren 80 wist Fokker, onder leiding van macho-ondernemer Frans Swarttouw en mede dankzij honderden miljoenen guldens aan overheidssteun, twee succesvolle vliegtuigen op de markt te brengen. De F27 werd opgevolgd door de F50, de F28 door de F100. Begin jaren 90 werd duidelijk dat Fokker niet langer zelfstandig kon voortbestaan. De Duitse partner Daimler-Benz draaide echter begin 1996 de geldkraan dicht en op 15 maart 1996 werd Fokker failliet verklaard.

Delen van het bedrijf bleven behouden. Het gaat om onderhoud/reparatie en de fabricage van onderdelen, onder meer elektrische systemen en landingsgestellen. Na omzwervingen langs diverse eigenaren is Fokker Technologies sinds 2015 onderdeel van het Britse GKN Aerospace. Fokker Technologies, met een hoofdkantoor in Papendrecht, heeft bijna 5.000 werknemers en levert aan Airbus en Boeing. In januari wordt topman Hans Büthker de topman van GKN Aerospace.

31 augustus 1911: ‘vliegdemonstratie door den aviateur A.H. G. Fokker’, vlucht met de Spin boven Sint Bavo in Haarlem. Foto ANP
1914-18: Eerste Wereldoorlog. Canadese soldaten bij een neergehaalde Duitse Fokker bij Ieper, België.Foto Central Press Ltd/Nationaal Archief
1917-18: Hermann Goering (l) met piloten na een vlucht. Op de achtergrond een Fokker Dr..I Dreidecker.Foto Sueddeutsche Zeitung
23 december 1933: aankomst van de Pelikaan (een Fokker F.18) in Batavia. De postvlucht vanuit Amsterdam duurde vier dagen, een record. Gezagvoerder was Iwan Smirnoff.Foto ANP
27 augustus 1934: Anthony Fokker naast een Chrysler Airflow auto en een Fokker F.XXXVI passagiersvliegtuig op Schiphol.Willem van de Poll/Nationaal Archief
27 mei 1946: Fokker-fabriek voor zweefvliegtuigen.Foto Theo van Haren Noman/Nationaal Archief
F 27 Friendship, het meest succesvolle vliegtuig van Fokker. Tussen 1958 en 1986 werden er 786 exemplaren van verkocht.Foto ANP
Fokker 50. Opvolger van de F27, op de markt vanaf 1985, 208 exemplaren gebouwd.Foto ANP
Fokker 100. Opvolger van de F28, op de markt vanaf 1986. Hier zijn 278 exemplaren van geproduceerd. Foto ANP
Interieur van de Fokker 100. Het toestel staat op het Panoramaterras van Schiphol en is een schenking van KLM aan de luchthaven. Foto Marcel Antonisse/ANP
Frans Swarttouw (1932-1997), topman van Fokker tussen 1978 en 1989. Hij initieerde de ontwikkeling van de Fokker 50 en de Fokker 100.Foto ANP
2016: De PH-KBX, het regeringsvliegtuig, in Tunis. De Fokker 70 ging dit jaar uit dienst en wordt vervangen door een grotere Boeing 737.Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP
17 mei 2017: Koning Willem-Alexander als co-piloot met gezagvoerder Maarten Putman in de cockpit van een Fokker 70. De koning vloog geregeld als gastpiloot voor KLM en heeft inmiddels een brevet voor de B737.Foto Natascha Libbert/EPA
Het televisieprogramma Andere Tijden besteedde eerder aandacht aan de ondergang van Fokker. De uitzending is hier terug te kijken . Een geruchtmakend (mislukt) interview met Swarttouw is hier terug te luisteren.