Kenia stemt – en houdt zijn hart vast

Kenia maakt een van de hachelijkste periodes uit zijn politieke geschiedenis door. In een politiek en tribaal gespleten land vinden donderdag nieuwe verkiezingen plaats, waaraan de oppositie weigert mee te doen. Het hoofd van de nationale kiescommissie zei vorige week „niet te kunnen garanderen” dat de stembusgang geloofwaardig zal zijn.

De spanningen lopen hoog op. Deze woensdagochtend nog strandde een uiterste poging bij de Hoge Raad om de verkiezingen alsnog uit te stellen. De reden: slechts twee van de zeven rechters waren aanwezig waardoor het vereiste quorum niet werd gehaald om de zaak in behandeling te nemen. Een rechter was afwezig omdat haar lijfwacht dinsdag was beschoten, een andere kon zijn vlucht niet halen om op tijd aanwezig te zijn.

De stembusgang van donderdag vloeit voort uit een eerder besluit van de Hoge Raad om de verkiezingen van 8 augustus ongeldig te verklaren wegens procedurele onrechtmatigheden. Die ingreep werd algemeen gezien als een aanmoediging voor onafhankelijke rechtspraak in Afrika. Maar Kenia is in een crisis gestort.

Stammen

In dit land rekruteren politici hun aanhang op stambasis. Op alle niveaus is de tribale xenofobie ingetreden. Bij iedere hoge rechter en bij ieder lid van de kiescommissie wordt onmiddellijk naar zijn of haar stamafkomst gekeken. Dus toen een prominent lid van de kiescommissie vorige week het land ontvluchtte wegens bedreigingen, stelden mensen in het kamp van president Uhuru Kenyatta dat ze dat deed omdat ze een Kisii is. Deze tribale groep in het westen van Kenia stemt doorgaans op de oppositie. Ook opperrechter David Maraga is een Kisii en het besluit van de Hoge Raad de verkiezingen ongeldig te verklaren werd direct teruggebracht tot zijn afstamming.

Toen de oppositie na de verkiezingen in 2013 naar de rechter stapte en deze oordeelde dat Uhuru Kenyatta wel degelijk had gewonnen, sprak de oppositie over een groot gerechtelijk schandaal. Dit keer gaf de Hoge Raad de oppositie wel gelijk over beschuldigingen van onrechtmatigheden en schreeuwde de regeringspartij moord en brand. Kenyatta noemde de rechters „boeven” met wie hij later nog een appeltje te schillen had.

Opgehitste jongeren

Oppositieleider Raila Odinga meent dat na de uitspraak van de Hoge Raad de kiescommissie te weinig hervormingen heeft doorgevoerd om eerlijke verkiezingen te kunnen houden. „Ik wil geen bruidsmeisje van Kenyatta zijn”, gaf hij als reden straks de onvermijdelijke zege van Kenyatta niet te erkennen.

De vrees bestaat dat ondanks Odinga’s oproep vreedzaam te blijven, opgehitste jongeren zullen proberen stemlokalen te barricaderen. De kans bestaat dat veiligheidstroepen dan met scherp zullen schieten, zoals ze afgelopen weken al deden.

Aan de zijde van de regeringspartij van Kenyatta is de frustratie al bijna even groot. De opvatting daar is dat Odinga niet tegen zijn verlies kan en nu probeert het land lam te leggen om een zege van Kenyatta te voorkomen. Vermoedelijk won Kenyatta inderdaad de verkiezingen van 8 augustus, hij kreeg toen 54 procent, tegen 45 procent voor Odinga. Zijn Jubilee-partij is beter georganiseerd en gefinancierd dan de Nationale Super Alliantie (NASA) van de oppositie en heeft een groter tribaal bereik.

Regeringswoordvoerder Eric Kiraita sprak afgelopen weekend van „een complot” van de oppositie om illegaal de macht over te nemen en een regime van corrupte ambtenaren en drugshandelaren te vestigen.

Ordetroepen schoten de afgelopen tijd bij protesten enkele tientallen mensen dood, onder wie zeker twee kinderen. Sommigen trekken al een vergelijking met de verkiezingen van eind 2007, toen grootschalig geweld leidde tot twee maanden van chaos. Er vielen meer dan duizend doden, een half miljoen mensen raakten ontheemd. Zo ernstig is het nu nog niet, maar velen houden hun hart vast.