Autolease, NS, kinderopvang: de fiscus kijkt bij allemaal mee

Hoe komt de Belastingdienst toch aan al die informatie die al ingevuld staat bij de aangifte? Dat was lang onduidelijk – tot nu. Demissionair staatssecretaris Eric Wiebes (VVD, Financiën) publiceerde woensdag na Kamervragen van het CDA een uitgebreid rapport over de datastromen van de Belastingdienst.

Waar kijkt de fiscus allemaal mee? Onder meer in gegevens over reizigers van de NS, data van autolease-bedrijven, gezondheidsdossiers van militairen en gevangenen, rekeninginformatie van vermogensbeheerders en banken, gegevens van kinderopvangbedrijven en meer.

Het rapport biedt een uniek inkijkje in de dataverzameling door de fiscus. Het gaat om zeker 50 verschillende soorten gegevens, van minstens 180 bronnen, waaronder veel andere overheden, maar dus ook veel private partijen. Het rapport stamt al uit december 2015, en de Belastingdienst wil geen commentaar geven op de vraag of er inmiddels (veel) bronnen zijn bijgekomen.

Lees ook: Belastingdienst mag kentekencamera’s niet gebruiken

Volgens de woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens kan de Belastingdienst heel veel soorten gegevens rechtmatig opvragen. „Als ze maar kunnen aantonen dat ze de gegevens nodig hebben, en als ze die goed beveiligen en de toegang zorgvuldig regelen.”

Informatie naar derden gemaild

CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die de Kamervragen stelde, is daarover bezorgd. „Zeker nu blijkt hoeveel data er zijn, is het belang van gegevensbescherming nog veel groter. En daar heeft het fors aan ontbroken.”

De fiscus is eerder onzorgvuldig omgesprongen met persoonlijke data van bepaalde belastingbetalers. In één geval, dat in juni bekend werd, hebben externe medewerkers persoonlijke informatie van mensen naar derden gemaild. Staatssecretaris Wiebes zei woensdag in een Kamerdebat dat de top van de Belastingdienst zich meer moet bekommeren om dataveiligheid.

In het rapport over datastromen staan wel verschillende methodes beschreven om data te beschermen. „Een inspecteur bij de afdeling Auto kan toegang krijgen tot leasegegevens, maar iemand bij Zorg bijvoorbeeld niet”, zegt de woordvoerder van de Belastingdienst.

Het grote aantal databronnen in het rapport valt op, maar er is ook een aantal opmerkelijke afwezigen. Bedrijven als Airbnb en Uber, en andere grote onlineplatforms leveren geen data aan de Belastingdienst. Die ondernemingen weigeren al jaren toegang door de fiscus, naar eigen zeggen vanwege de privacybezwaren die dat met zich mee zou brengen. Tegelijkertijd ontstaat dankzij deze bedrijven de laatste jaren een omvangrijke grijze economie waarin het lastig belasting heffen is.

Ook staan er geen data in die inzicht geven in de geldstromen in cryptovaluta zoals bitcoin. Daar verdienen vele Nederlanders geld mee. Door het ontstaan van deze digitale schaduweconomie, nemen zorgen toe over uitholling van de belastingmoraal. De woordvoerder van de Belastingdienst kon woensdag niet zeggen of er op dit gebied veel veranderd is in de dataverzameling door de fiscus.

Lees ook: De Belastingdienst weet zich geen raad met de online deeleconomie