N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

#ZijOok

Deze week bleek eens te meer dat de verhalen over seksuele intimidatie en misbruik óveral zijn. Dit zijn er slechts enkele tientallen, als vertegenwoordiging van veel, veel meer.

20 oktober 2017

Leestijd 14 minuten

Foto’s: Frank Ruiter. Met dank aan: Social Impact Factory (SIFUtrecht)

Aangerand in de keuken

Naam: Karin Bosman (47)
Beroep: geeft trainingen aan leidinggevenden en werknemers over ongewenst gedrag op de werkvloer

‘Ik ging met vakantie naar Curaçao en nam afscheid van mijn collega’s. Mijn baas gaf drie zoenen: links, rechts en vol op de mond. Het voelde niet goed. Toen ik mijn telefoon na landing aanzette, kwam er een appje binnen: ‘ik verwacht op z’n minst een foto van jou in bikini.’

„Na terugkomst begon hij aan me te zitten. Quasi-nonchalant plukte hij haren van mijn shirt. Later stuurde hij vanaf het toilet een bericht: ‘ik hou niet van anale seks, maar voor jou maak ik een uitzondering.’ Ik ben zelfs een keer in de bedrijfskeuken aangerand. Ik bukte om iets uit de koelkast te halen.

„Aangifte heb ik niet gedaan. Ik was mentaal geknakt en bang dat hij mij wat aan zou doen. Daar dreigde hij mee. Ik ben wel naar de civiele rechter gestapt. Ik had veel van zijn berichten bewaard. Een paar collega’s wilden getuigen. ‘Meneer is zijn zorgplicht niet nagekomen’, oordeelde de rechter.”

Tijger in bed

Naam: Tineke Franssen (69)
Beroep: Voorzitter van stichting Zijweg, die vrouwen en kinderen steunt die te maken kregen met huiselijk geweld

‘Mijn kinderen waren net het huis uit. Ik ging werken als secretaresse. Mijn baas vertelde dat hij het niet getroffen had met zijn vrouw. Hij wilde een prinses in de keuken, een koningin aan zijn arm en een tijger in bed. Zijn vrouw was geen van alle.

„Ik moest het gezellig voor hem maken op kantoor. ‘Tuttelen’, noemde hij dat. Het begon met seksueel getinte opmerkingen. Later greep hij met zijn hand in mijn kruis.

„Ik hield een logboek bij van zijn gedragingen en meldde mij bij een vertrouwenspersoon. Toen ik ontslagen werd – mijn baas voelde zich ‘niet meer thuis’ op kantoor – spande ik met hulp van de vakbond een civiele procedure aan. De schadevergoeding zou alléén worden uitgekeerd als ik mijn aangifte introk. Daar ben ik schoorvoetend mee akkoord gegaan. Ik heb hem getroffen waar ik hem het meeste kon treffen: in zijn portemonnee.”

Zin doordrijven

Naam: Walter Hoogerbeets (45)
Beroep: Beleidsmedewerker bij de overheid

‘Drie jaar geleden zat ik in de kroeg met vriendinnen. Een man ging achter mij staan. Hij begon mij te betasten: mijn benen, mijn borst, mijn kruis. Ik voelde mij verlamd. Hoe kan een mens zo onredelijk zijn, dacht ik. Ik maakte hem duidelijk dat ik niet van mannen houd. Dat weerhield hem er niet van zijn zin door te drijven.

„Ik weet dat ik niet de enige man ben die zoiets overkomt. En toch spreekt vrijwel geen man zich erover uit. Een kerel laat niet met zich sollen, hoor je vaak. Je wordt als man geacht erop los te slaan.

„Eenmaal thuis ben ik onder de douche gaan staan. Net als verkrachte vrouwen in films. Ik ben geremder geworden door de ervaring. Mijn liefdesleven heeft er een tijd onder geleden. EMDR – een therapie om trauma’s te verwerken – heeft mij er bovenop geholpen. Sindsdien voel ik mij weer de baas over mijn eigen lichaam.”

Niemand deed iets

Naam: Kirsten van den Hul (41)
Beroep: Tweede Kamerlid (PvdA)

‘Volgens het Europese Agentschap voor Fundamentele Rechten (FRA) maakte 45 procent van alle Nederlandse vrouwen ooit fysiek en/of seksueel geweld mee, en is 73 procent van alle vrouwen ooit seksueel geïntimideerd. Beide statistieken gelden ook voor mij. De laatste keer was in de metro. Het was druk, maar niemand deed iets. Dat was misschien wel het ergste, het gevoel er alleen voor te staan. Op het politiebureau werd mij even later geadviseerd vooral nog eens goed na te denken of ik wel echt aangifte wilde doen.

„Mede door deze ervaringen werd ik geïnspireerd om politiek actief te worden. Om een stem te geven aan al die mensen die dit meemaken, en zich net als ik machteloos voelen. Het begint met erover praten, de stilte doorbreken. Want het ligt niet aan ons. En we zijn niet alleen.”

Hard to get

Naam: Willianne Bravenboer (23)
Beroep: geeft voorlichting over seksueel misbruik:

‘Mannen hebben niet eens dóór welke schade ze aanrichten. Ze horen ‘nee’, maar gaan toch door. Ze denken: dan maar iets harder proberen. Of: ze zal wel hard to get spelen. Alleen als je als vrouw écht agressief wordt, houden ze op. Dan denken ze: oké, die is gestoord.

„Het probleem zit in de opvoeding: mannen leren niet ‘nee’ te accepteren, ze kunnen er niet mee omgaan. Ik heb zelf ook nooit goed ‘nee’ leren zeggen, omdat ik als kind tien jaar lang ben misbruikt door iemand uit mijn familie. Ik durfde er niet over te vertellen, maar wat ik niet begrijp is dat mijn omgeving er ook niet naar vróég. Ik probeerde als kind de meester te versieren, waarom zette niemand daar vraagtekens bij?”

Als een roofdier

Naam: Renald Majoor (34)
Beroep: kok

‘Mijn droom was profvoetballer worden, daar had ik alles voor over. Ik zat in de jeugdopleiding van Vitesse en leefde als een topsporter. Ik wilde slagen in die magische wereld. Ik was rustig, verlegen en natuurlijk wilde ik mijn uiterste best doen voor de trainer. Een trainer heeft een machtspositie, spelers laten zich van hun beste kant zien, ze willen allemaal in de basis. Dus wie kwaad wil kan daar misbruik van maken. Juist in de topsport gebeurt dat vaker dan je denkt. Zulke trainers weten precies hoe ze je moeten bespelen en slaan toe op het juiste moment, berekenend als een roofdier. Zelf was ik twaalf jaar oud toen ik een keer alleen werd gelaten met de elftalleider en hij mij misbruikte. Ik deed aangifte en hij werd ontslagen, maar het kwaad was al geschied: ik was geknakt. Nu werk ik aan de oprichting van een stichting, De Stilte Verbroken. Ik zou willen dat elke club een vertrouwenspersoon krijgt en dat er een meldpunt komt. Dit mag nooit meer gebeuren.”

Pornofilms naspelen

Naam: Mirjam Giphart (60)
Beroep: ggz-medewerker

‘Ik was dertig en werkte als verpleegkundige. Ik had nachtdienst met drie mannen. Tussendoor speelden we hints, een spel waarbij je dingen moet uitbeelden. Steeds als zij iets voor mij bedachten was het schunnig. De titel van een pornofilm bijvoorbeeld. Ik moest expliciete gebaren maken. Zij bleven maar lachen. Ik voelde me zo gekleineerd.

„Het raakt me het meest dat ik niet durfde daar op dat moment iets over te zeggen. Misschien kwam het door de groep. Ik voel me nog steeds onprettig als ik erover praat.

„Enkele jaren daarna besefte ik dat mijn gedrag bij een mannelijke collega misschien vervelend is overgekomen. Ik loop vaak bij hem langs als ik onderweg ben naar een afspraak. Ik zat veel aan hem, kietelde hem of ging door zijn haar. Hij zei dat hij het niet erg vond, maar ik heb het niet meer gedaan. Ook niet bij andere collega’s.”

Lelijke drift

Naam: Roberta Petzoldt (33)
Beroep: kunstenaar

‘Ik stond te kijken naar een sperwer in de boom, op mijn lievelingsplek in het Kralingse Bos. Die man had ik al gezien. Ik draaide me om om te kijken waar hij was. Hij stond vlak achter me met zijn lul uit zijn broek. Ik begon tegen hem te schreeuwen, waar ik in het verleden altijd veel succes mee had gehad bij ongure types, maar hij bleef me onbewogen aankijken. Dat maakte me razend en ik haalde naar hem uit. Toen greep hij mij vast, tilde me op, sleurde me naar de bosjes. Op dat moment sloeg mijn haat om in doodsangst. Ik bleef door schreeuwen en vechten. Ik voelde me een stem in de woestijn. Hoe weet ik niet, maar ik heb me uit zijn greep weten te ontworstelen en ben weggerend.

„De man is opgepakt. Altijd in die buurt viel hij mensen lastig. Ik krijg soms een brief over zijn hoorzittingen. Ik vind het triest voor hem dat zijn leven gereduceerd is tot die lelijke drift.”

De omvang van Me too wijst volgens mij uit dat de mensheid als geheel kampt met een verstoorde relatie met seksualiteit. Vroeger groeiden mensen op met zonde en schaamte, vandaag de dag met harde porno. Extremen waar het hart ontbreekt.

„Ik vertel dit verhaal niet omdat ik erkenning wil als slachtoffer. Ook niet omdat ik mannen onder hun neus wil wrijven hoe slecht hun sekse is. Me too betekent voor mij: ‘Ik heb hier ook ervaring mee. Laten we het erover hebben, laten we het helen.’”

Bang op de Akropolis

Naam: Amber-Helena Reisig (25)
Beroep: schrijver

‘In Athene wandelde ik tijdens een vakantie naar de Akropolis. Boven aangekomen, vroeg een Duitse man hoe laat het was. Daarna wilde hij verder praten, maar dat wilde ik niet. Ik ga er vandoor, zei ik. Hij zei dat ik met hem mee moest en dat hij iets wilde gaan doen. Er was verder niemand meer. Ik werd heel bang en dat zei ik ook. Ik zag een uitkijkpunt waar veel toeristen waren en daar liep ik naartoe. Die wandeling duurde een kwartier en hij bleef achter me aanlopen, tegen me praten. Bij het uitkijkpunt ging ik ergens zitten. Dan vertrekt hij, dacht ik. Twintig minuten later voelde ik een hand in mijn nek. Ik ben meteen opgesprongen. Lass mich in Ruhe, riep ik. Er was een flesjesverkoper, aan wie ik vertelde wat er was gebeurd. Het werd bijna donker en ik durfde niet meer alleen naar beneden. Hij heeft me toen gebracht. Eenmaal onderaan de Akropolis wilde de verkoper niet meer weg. ‘Gaan we wat drinken? Krijg ik niks van je?’”

Gordijnen dicht

Naam: Léonne Habets (25)
Beroep: student

‘Ik woon in een oude school. Mijn raam kijkt uit over een plein. In november stond hij voor het eerst met zijn gezicht tegen mijn raam naar me te kijken. Ik woonde er net en had nog geen gordijnen. Na zijn eerste bezoek heb ik de ramen afgeplakt met vuilniszakken. Even later stond hij door een kier naar binnen te kijken. Ik schrok steeds zó, dat ik niets durfde te doen.

„Nu heb ik dikke gordijnen, die zijn altijd dicht. Ik kan niet zien of hij er nog staat, maar hij woont in de buurt en ik zie hem regelmatig. Steeds als hij gluurde heb ik een melding gedaan bij de politie, maar zij hebben hem niet opgepakt. Gluren is geen misdaad. Het voelt heel intimiderend en seksueel als iemand je probeert te bekijken. Alsof je in een etalage staat.”

Dikke tranen

Naam: Johanna Geels (49) Beroep: schrijver

‘De eerste keer was ik zes. Ik wandelde met een vriendin door de weilanden. We kwamen een potloodventer tegen en zijn hard weggelopen. Ik heb het aan mijn ouders verteld.

Bij de politie moest ik blijven zitten totdat ik de juiste man had aangewezen in een boek met foto’s. Ik dacht dat ik daar moest blijven als ik hem niet zou vinden. Daarom heb ik gewoon maar iemand uitgekozen. Het schuldgevoel daarover nam later de overhand. Zou hij door mij vast zitten?

„Ook bij latere gebeurtenissen speelde dat schuldgevoel op. Ik ben rond mijn twaalfde misbruikt door iemand in de buurt, maar wil het daar niet uitgebreid over hebben, bang dat ik hem beschadig. Dat is toch vreemd?

„Een paar jaar geleden had ik een relatie met een alcoholist met een kwade dronk. Bij hem heb ik seksueel, verbaal en fysiek geweld doorstaan. Ik begrijp niet waarom ik bleef. Toen hij was afgekickt ging hij er vandoor met een ander.

„De laatste keer dat ik me heel vies voelde was drie jaar geleden. Ik zat in de auto. Met dikke tranen achter het stuur, want we hadden net mijn vader begraven. Drie mannen in de auto naast me begonnen te sissen. ‘Lekker ding’, zeiden ze. Toen ik niet reageerde noemden ze me ‘een hoer in de overgang met een oude kop’.”

Nog steeds nachtmerries

Naam: Sheila Sens (35)
Beroep: masterstudent

‘Jammer genoeg heb ik veel verhalen. Het meest traumatiserend was een verkrachting. Het gebeurde in Brazilië, waar ik vandaan kom, in de katholieke kerk. Ik was acht jaar en volgde lessen ter voorbereiding op de eerste communie. Ik weet niet wie die man was, maar hij zei dat hij een lichamelijk onderzoek ging doen.

Ik groeide op met het idee dat het mijn schuld was. Pas de laatste vijf jaar begrijp ik dat dat niet zo is. Hoe meer ik erover praat, hoe minder traumatisch het is – al heb ik er nog steeds nachtmerries over. „Ieder verhaal over intimidatie of geweld is belangrijk. Het is je persoonlijke geschiedenis en het beïnvloedt hoe je wordt. Nagefloten worden én verkrachting: het gaat allebei over het domineren van vrouwen.”

Van de trap laten vallen

Naam: Xaviera Ringeling (42)
Beroep: content specialist

‘We hadden een slechte relatie. Ik was 23. Hij was gewelddadig. Op een dag sloot hij me op in huis omdat hij niet wilde dat ik hem verliet. Ik ben ontsnapt door mezelf langs hem heen van de trap te laten vallen. Ik moest nog terug naar dat huis om te verhuizen. Er zouden mensen helpen, maar die waren er nog niet. Ik had griep, ging een dutje doen. Ik werd wakker met hem in mij. Ik heb uit alle macht geprobeerd hem van me af te schoppen. ‘Er is niets gebeurd!’ schreeuwde hij.

„Ik ben in therapie gegaan en heb het een plek gegeven, maar ik vergeet het niet. Als ik het woord ‘verkrachting’ hoor of uitspreek, voel ik pijn en schaamte.

„Een buurman die ik later in een supermarkt tegenkwam zei: ‘Jullie gingen wel tekeer.’ Maar hij heeft nooit iets ondernomen. Het gebrek aan reacties op mijn verkrachting en het geweld heeft me geraakt. Vrienden van mijn ex wisten het, maar deden niets. Dan ben je medeverantwoordelijk.”

Stille hotelbar

Naam: Cat Smits (35)
Beroep: actrice

‘De productieleider van een theatergezelschap drong zich na een voorstelling spiernaakt aan mij op. Ik had hem mijn bank aangeboden omdat de laatste trein weg was. Ik werd woedend en wees hem af. ‘Ik had niet verwacht dat je zo’n frigide kut zou zijn’, zei hij de volgende dag. Toen ik het aankaartte bij het bestuur was het mijn woord tegen het zijne. Hij vond dat ik aanleiding had gegeven. Inmiddels is hij zakelijk leider van dit gezelschap. Ik heb dit soort dingen zo vaak meegemaakt in de theaterwereld.

Ook op de theaterschool. Mijn veel oudere docent wilde iets met mij drinken om over mijn rol te praten. Hij had de reputatie dat hij intieme relaties met studentes aanging, dus ik weigerde aanvankelijk. Maar hij bleef aandringen. Een bar vond hij te lawaaierig dus nam hij me mee naar een stille hotelbar. De docent was flirterig, sprak niet over mijn rol en wilde enkel over mijn privé leven praten, met name of ik single was en of ik hem oud vond. Ik wimpelde hem af, zei dat ik moest gaan. Zijn huis lag op de weg naar mijn huis dus liep hij met me mee. Voor zijn deur kuste hij me vol op mijn mond en ik trok snel mijn hoofd weg.

Na het weigeren van die kus leek alles wat ik deed in zijn les verkeerd. Ik moest door slechte cijfers die hij me gaf van school – hij zegt nu dat het een gemeenschappelijk beslissing van het docententeam was.

Hij heeft deze week in de Volkskrant gezegd dat ik een ‘problematisch meisje’ ben, dat er van kussen en het ‘seksuele’ geen sprake was en dat hij alleen extra aandacht heeft gegeven. Die reactie vond ik heel eng. „Zet ik nu mijn carrière weer op het spel?”. Ik denk het niet, ik denk en hoop dat ik de drempel ook voor andere mensen lager heb gemaakt.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 21 oktober 2017

Een versie van dit artikel verscheen ook in nrc.next van 21 oktober 2017

#ZijOok

Dossier

#MeToo

#ZijOok

Dossier

#MeToo

Lees ook deze artikelen