Ongekend ambitieus, dat is het energiebeleid in het regeerakkoord. In 2030 moet de uitstoot bijna de helft minder zijn dan in het ijkjaar 1990. 49 procent, om precies te zijn.
De coalitiepartijen zaten hier in een spagaat. De VVD wilde geen extra regels bovenop Europese afspraken. Terwijl D66 en de ChristenUnie zich in januari nu juist achter „55 procent” hadden geschaard, toen ze een initiatief-klimaatwet van PvdA en GroenLinks steunden. D66 en ChristenUnie herhaalden dat cijfer in hun verkiezingsprogramma’s.
Met een reductie van 49 procent in 2030 komen de partijen nu nog iets boven het midden uit. De 55 procent probeert de regering in Europa te halen, neemt ze zich voor.
Er komt een Klimaatwet, en een vervolg op het huidige energieakkoord. Tekenend is dat het akkoord een lijvig hoofdstuk bevat dat Nederland wordt duurzaam heet. In het vorige regeerakkoord was sprake van een enkele pagina.
Gaat het kabinet die grootse plannen ook waarmaken? Een belangrijke stap daarin: de kolencentrales worden „uiterlijk in 2030” gesloten. Dat was een heet hangijzer. Er zijn in Nederland sinds 2014 drie grote nieuwe kolencentrales geopend. Daardoor steeg de Nederlandse CO2-uitstoot. Kolencentrales stoten twee keer zoveel CO2 uit als de gascentrales. Maar demissionair minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) liet sluiting van de centrales aan een volgend kabinet over.
Het regeerakkoord rekent op het sluiten van de kolencentrales als een van de grote klappers om de ‘49 procent’ te halen. Het vervangen van kolencentrales voor gascentrales vermindert de CO2-uitstoot van Nederland met 12 miljoen ton, berekende het Planbureau voor de Leefomgeving: een afname van ruim 7 procent, vergeleken met nu. Maar de centrales sluiten niet meteen. Het kan nog maximaal 13 jaar duren.
Om schonere elektriciteitscentrales te bevorderen, wordt er voor hen een minimumprijs voor CO2 ingevoerd. Die loopt op tot 43 euro per ton in 2030 – wat betekent dat een beetje kolencentrale in dat jaar meer dan 100 miljoen euro voor zijn CO2 zal moeten neerleggen.
Verder wordt er doorgebouwd aan de windparken op de Noordzee. Over wind op land staat in het regeerakkoord niets. Over kernenergie ook niet.
Het kabinet wil verder het verkeer verduurzamen. Er komt „zo spoedig mogelijk” een kilometerheffing voor het vrachtverkeer. En vliegen wordt belast. Dat is nu nog niet zo. Het kabinet rekent op jaarlijks 200 miljoen vliegbelastinginkomsten – hetzij via Europa, of via een nieuwe nationale belasting.
En er worden, zoals verwacht, stappen voor het afscheid van aardgas gezet. In 2021 moeten alle nieuwe woningen en andere gebouwen zonder aardgas worden verwarmd. Die moeten allemaal aangesloten worden op een warmtenet (zoals stadswarmte) of op een verzwaard elektriciteitsnet, concluderen de vier coalitiepartijen.
Aanvulling: op woensdagochtend 11 oktober is informatie over de minimum CO2-prijs voor elektriciteitscentrales toegevoegd.