Meer klimaatbeleid dan Europa eist

Ongekend ambitieus, dat is het energiebeleid in het regeerakkoord. In 2030 moet de uitstoot bijna de helft minder zijn dan in het ijkjaar 1990. 49 procent, om precies te zijn. 1 Het is meer dan Europa op dit moment eist. Het is een doel waarvoor grootschalige omvorming van de energievoorziening, van woningen en industrie nodig is. En het regeerakkoord houdt de deur open naar meer reductie: ze gaat volgend jaar in Europa „pleiten” voor 55 procent.

Er komt een Klimaatwet, en een vervolg op het huidige energieakkoord. Tekenend is dat het akkoord een lijvig hoofdstuk bevat dat Nederland wordt duurzaam heet. In het vorige regeerakkoord was sprake van een enkele pagina.

Gaat het kabinet die grootse plannen ook waarmaken? Een belangrijke stap daarin: de kolencentrales worden „uiterlijk in 2030” gesloten. Dat was een heet hangijzer. Er zijn in Nederland sinds 2014 drie grote nieuwe kolencentrales geopend. Daardoor steeg de Nederlandse CO2-uitstoot. Kolencentrales stoten twee keer zoveel CO2 uit als de gascentrales. Maar demissionair minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) liet sluiting van de centrales aan een volgend kabinet over.

Het regeerakkoord rekent op het sluiten van de kolencentrales als een van de grote klappers om de ‘49 procent’ te halen. Het vervangen van kolencentrales voor gascentrales vermindert de CO2-uitstoot van Nederland met 12 miljoen ton, berekende het Planbureau voor de Leefomgeving: een afname van ruim 7 procent, vergeleken met nu. Maar de centrales sluiten niet meteen. Het kan nog maximaal 13 jaar duren.

2 CO2-opslag is de tweede grote ingreep van de nieuwe regering om van broeikasgassen af te komen. De bedoeling is om de CO2-uitstoot van een fabriek, afvalverbranding of elektriciteitscentrale op te vangen en ergens voorgoed op te ruimen. Dat heeft volgens de kabinetsplannen in 2030 zelfs nog meer effect dan het sluiten van de kolencentrales (18 miljoen ton).

Om schonere elektriciteitscentrales te bevorderen, wordt er voor hen een minimumprijs voor CO2 ingevoerd. Die loopt op tot 43 euro per ton in 2030 – wat betekent dat een beetje kolencentrale in dat jaar meer dan 100 miljoen euro voor zijn CO2 zal moeten neerleggen.

Verder wordt er doorgebouwd aan de windparken op de Noordzee. Over wind op land staat in het regeerakkoord niets. Over kernenergie ook niet.

Het kabinet wil verder het verkeer verduurzamen. Er komt „zo spoedig mogelijk” een kilometerheffing voor het vrachtverkeer. En vliegen wordt belast. Dat is nu nog niet zo. Het kabinet rekent op jaarlijks 200 miljoen vliegbelastinginkomsten – hetzij via Europa, of via een nieuwe nationale belasting.

En er worden, zoals verwacht, stappen voor het afscheid van aardgas gezet. In 2021 moeten alle nieuwe woningen en andere gebouwen zonder aardgas worden verwarmd. Die moeten allemaal aangesloten worden op een warmtenet (zoals stadswarmte) of op een verzwaard elektriciteitsnet, concluderen de vier coalitiepartijen. 3 Er wordt een voorzichtig begin gemaakt met het „energie-efficiënt” of aardgasvrij maken van bestaande woningen. Het kabinet doelt op 30.000 à 50.000 woningen per jaar. Al die energie- en klimaatmaatregelen samen gaan geld kosten. De coalitiepartijen willen er bijna 4 miljard euro overheidsgeld per jaar in steken. Verhogingen van de belastingen op energie en afval moeten jaarlijks 670 miljoen euro opleveren. Het grootste deel, circa 500 miljoen, komt voor rekening van burgers – de rest is voor bedrijven en de industrie.

Aanvulling: op woensdagochtend 11 oktober is informatie over de minimum CO2-prijs voor elektriciteitscentrales toegevoegd.