NRC checkt: ‘80.000 zorgbanen weg door bezuiniging’

De aanleiding

SP-leider Emile Roemer greep Prinsjesdag aan om nog eens zijn kritiek te uiten op het beleid van Rutte II (VVD en PvdA) van de afgelopen jaren. Hij zei blij te zijn met de aangekondigde miljardeninvesteringen in de verpleeghuiszorg, maar sprak zijn onvrede uit over de forse bezuinigingen die daar de afgelopen jaren aan vooraf gingen. Hij zei voor de camera’s van de NOS dat er „80.000 banen in de zorg verdwenen zijn door de bezuinigingen”. We checken of het klopt dat er als gevolg van de bezuinigingen van dit kabinet zoveel banen verloren gingen.

Waar is het op gebaseerd?

Een woordvoerder van de SP laat weten dat Roemer zijn uitspraak baseerde op een Kamerbrief van staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid, PvdA) van november vorig jaar over de situatie van de arbeidsmarkt in de zorg.

En, klopt het?

Het kabinet-Rutte II kondigde eind 2012 aan 3,5 miljard euro te gaan bezuinigen op de langdurige zorg. De maatregelen waren onderdeel van het bezuinigingspakket van ruim 16 miljard euro dat Nederland uit de financiële crisis moest halen. De bezuinigingen vielen samen met een grote stelselwijziging: op 1 januari 2015 werden in plaats van het Rijk gemeenten verantwoordelijk voor onder meer de thuiszorg en de jeugdzorg. Op de verpleeghuiszorg hoopte Rutte II ook fors te besparen.

Het doorvoeren van de bezuinigingen en hervormingen kostte de afgelopen jaren inderdaad veel banen, zoals Roemer stelt. In de door de SP aangehaalde brief aan de Tweede Kamer van november vorig jaar gaf Van Rijn een stand van zaken: tussen 2012 en 2015 daalde het aantal werknemers in de zorg volgens het kabinet met „ongeveer 77.000 werknemers” van 1,2 miljoen naar 1,123 miljoen. Dit correspondeert ongeveer met de gegevens die hierover bij het Centraal Bureau voor de Statistiek te vinden zijn. De cijfers over 2016 zijn daar ook al beschikbaar en laten tussen 2012 en vorig jaar een verlies van 76.000 banen zien (van 1,362 miljoen naar 1,286 miljoen). De cijfers laten duidelijk te zien dat het aantal banen in de zorg na de aangekondigde bezuinigingen van Rutte II in vier jaar tijd fors afnam. Het is overigens niet gezegd dat de bezuinigingen de enige reden van dit banenverlies waren. De veranderende zorgvraag en technologische ontwikkelingen spelen ook een rol, schrijft Van Rijn in de genoemde Kamerbrief. „De kennis en vaardigheden die nodig zijn om als zorgprofessional goed je vak te kunnen blijven uitoefenen veranderen.”

Rutte II deed overigens meer dan bezuinigen op de zorg, want een deel van de bezuinigingen is de laatste jaren teruggedraaid. Het kabinet kondigde recent een nieuwe grote investering aan in de verpleeghuiszorg, oplopend tot 2,1 miljard euro in 2021. Het UWV ziet als gevolg van het gewijzigde beleid het aantal banen in de zorg sinds eind 2016 weer aantrekken en noemt de zorg in zijn meest recente Arbeidsmarktprognose van afgelopen mei „een banenmotor”. Voor dit jaar en volgend jaar verwacht het UWV dat er in totaal 37.000 banen bijkomen. Het Centraal Planbureau voorspelde onlangs dat als gevolg van de investeringen in de verpleeghuiszorg er in die sector tot 2022 40.000 voltijdbanen bij zullen komen.

Conclusie

Het kabinet-Rutte II bezuinigde fors op de zorg en dat is een belangrijke reden dat de afgelopen jaren inderdaad bijna 80.000 banen verloren gingen. Maar het is niet de enige reden, en daarom beoordelen we de uitspraak van Roemer als grotendeels waar.