OVV: Defensie schoot “ernstig tekort” bij incident Mali

De Onderzoeksraad voor Veiligheid is vernietigend in zijn oordeel over het optreden van Defensie, dat leidde tot de dood van twee Nederlandse militairen. In juli 2016 kwamen zij in Mali om tijdens een oefening met mortiergranaten. Een derde militair raakte zwaargewond. Volgens de OVV is Defensie “ernstig tekort geschoten”, zowel wat betreft de veiligheid van de granaten als de zorg voor de militairen.

De onderzoeksraad stelt zelfs dat “het belang van munitieveiligheid en goede medische voorzieningen ondergeschikt is geraakt aan de voortgang van de missie in Mali”. De politieke wens om ondanks continue bezuinigingen van de krijgsmacht toch mee te doen aan de Afrikaanse missie en de can-do-mentaliteit van de militaire leiding om dit ondanks ernstige tekorten voor elkaar te krijgen, liggen mede ten grondslag aan het fatale ongeluk. Dat volledig te voorkomen lijkt geweest. In een eerder onderzoek schreef de OVV al dat “de grenzen van veilig werken werden opgezocht”.

Lees ook: Twee Nederlandse militairen omgekomen bij VN-missie Mali

Het rapport verschijnt kort nadat het demissionaire kabinet heeft deze maand aangekondigd de Mali-missie, waar driehonderd Nederlanders onder VN-vlag werken, te willen verlengen. De vier partijen van de aanstaande coalitie, VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, steunen dat besluit. Het rapport van de OVV roept de vraag op of verlenging wel verantwoord is. Kamerleden en militaire vakbonden willen opheldering over de huidige veiligheid van het defensiepersoneel.

Ontstekingsmechanisme aangetast

Uit het technisch onderzoek blijkt dat de bewuste granaat zwakke plekken had waardoor vocht kon binnendringen en het ontstekingsmechanisme werd aangetast. Daardoor ontplofte de 60-milimeter-granaat vroegtijdig in de lanceringsbuis en raakte de twee fataal.

Een door de OVV gemaakte animatie van het mortierincident:

De granaten waren in 2006, met hulp van de VS, met grote haast aangeschaft bij een fabrikant in Bulgarije, omdat ze nodig waren voor de toenmalige missie in Afghanistan. Controles in de aanschaf zijn overgeslagen, omdat werd aangenomen dat de Amerikanen alleen met veilige granaten werkten. In het koopcontract stond echter expliciet dat de Amerikanen hier niet voor instonden. Ook na de missie in Afghanistan zijn de mortieren nooit onderzocht, en uiteindelijk meegenomen naar Mali, waar het mis ging.

Voor de ingebruikname van de granaten meldde een munitietechnicus bij het militaire depot in Veenhuizen dat classificaties en nummer op de granaten ontbraken en deze ondeugdelijk waren verpakt. Zijn advies om de voorraad niet te gebruiken, werd door Defensie genegeerd. Ook na de missie in Afghanistan zijn de mortieren nooit onderzocht, en uiteindelijk meegenomen naar Mali, waar het mis ging.

Opmerkelijk is dat de raad afgelopen zomer, op verzoek van Defensie, naar Mali reisde om de resterende granaten te onderzoeken. Die bleken echter spoorloos. Achteraf zei Defensie dat de rest van deze munitie al in het najaar van 2016 vernietigd was. Een nieuw teken dat het munitiebeheer van Defensie niet op orde is.

Medische zorg

De OVV onderzocht ook de medische zorg aan de militairen. “Het door Nederland gebruikte Togolese hospitaal voor traumabehandeling voldeed niet aan de Nederlandse militaire richtlijnen.” Voor de twee omgekomen militairen maakte dat geen verschil, zij waren direct dood. Maar hun gewonde collega kreeg daardoor niet de juiste hulp. Ook hier concludeert de raad dat het aan “toetsing en toezicht” ontbrak en Defensie genoegen heeft genomen met onvoldoende zorg voor het eigen personeel.

In een korte reactie schrijft minister Jeanine Hennis (Defensie, VVD) dat wel “de veiligheid en gezondheid van onze militairen bij iedereen voorop” staat. “De conclusies van de OVV komen hard aan. Het is onze plicht om herhaling te voorkomen en volledige openheid van zaken te bieden.

Militaire vakbond AFMP noemt het vernietigende rapport “zorgwekkend”: “Het is niet de eerste keer dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid met zo’n rapport komt:

“Juist Defensie heeft een zorgplicht en moet die waarmaken. Er wordt altijd ‘ja en amen’ geknikt, maar er verandert niks, het is schandalig. Het belang van de missie wordt altijd belangrijker gevonden dan het belang van het personeel. De Tweede Kamer moet hier verantwoording voor nemen en kan dit rapport niet weer wegschuiven.”

Het CDA wil snel met het kabinet in debat over de kwestie. Zo laat Kamerlid Raymond Knops in reactie op Twitter weten:

RaymondKnops Raymond Knops Alle reden voor spoedig debat over OVV-rapport. Defensie schoot ‘ernstig tekort’ bij dodelijk mortierongeluk Mali https://t.co/5QPKBG4pOe 28 september 2017 @ 08:51

Volgen

Het gehele rapport:

1e451d520639hoofdrapport Mortierongeval Mali Nl by Anonymous TvXIgrTA on Scribd