Koerden trekken massaal naar de stembus ondanks druk uit Turkije en Iran

In de Noord-Iraakse stad Erbil is stemmen in het historisch referendum over Koerdische onafhankelijkheid een gelegenheid om je beste kleren aan te trekken. Voor Rebas Khdr (33) betekent dat de traditionele wijde broek. Zijn vrouw en dochters hebben kleurrijke jurken aan. „Dit is een historische dag”, zegt Khdr nadat hij zijn stem heeft uitgebracht in de ‘Eeuwige Barzani’-school, genoemd naar de vader van de huidige president. „We zullen eindelijk ons eigen land hebben, net als iedereen.”

Hij zegt niet bang te zijn voor de dreigementen uit de buurlanden. „Als ze ons boycotten gaan ze daar zelf ook economisch onder lijden. Het is niet in hun belang.”

Iran heeft op verzoek van Bagdad zijn grens met Iraaks Koerdistan gesloten uit protest tegen het referendum. Ook is het Iraanse luchtruim gesloten voor vluchten van en naar Koerdistan. De Turkse president Erdogan heeft gedreigd met het sluiten van de pijpleiding die Koerdische olie naar Turkije brengt. Hij sloot militaire interventie niet uit.

Geen olie meer uit Koerdistan

In Bagdad heeft de Iraakse premier Abadi alle landen gevraagd om geen olie meer te kopen van Koerdistan. De Koerdische olieverkoop moet normaal gezien via Bagdad verlopen. Daarvoor krijgt Koerdistan elk jaar 17 procent van het Iraakse budget toebedeeld. Maar omdat Erbil ook rechtstreeks olie verkoop aan Turkije is die subsidie al vier jaar niet uitgekeerd.

De opkomst bij het referendum wordt geschat op 75 procent. De 53-jarige Azad – „mijn naam betekent vrijheid” – laat zich door die onheilsspellingen niet van de wijs brengen. Azad heeft in de jaren tachtig tegen het regime van Saddam Hoessein gevochten; hij heeft in de gevangenis gezeten en is gefolterd. Een economische boycot schrikt hem niet af.

„Destijds in de gevangenis droomden wij dat deze dag ooit zou komen. En nu is het zover. Niets in het leven gebeurt zonder opoffering. Als wij bereid waren te sterven voor onze zaak dan kan een beetje honger er nog wel bij”, zegt Azad buiten het stemlokaal.

Hij hoopt wel dat althans de westerse landen zullen bijdraaien. „Wij zijn de beste bondgenoot in de regio die ze zich kunnen dromen. Wij zijn de good guys.”

Turkije en Iran bevreesd

Turkije en Iran zijn bevreesd dat het Koerdische referendum in Irak de eigen Koerdische bevolking op ideeën zal brengen. Irak is begrijpelijk ongelukkig dat het met een onafhankelijk Koerdistan een groot deel van zijn grondgebied kwijtraakt, het deel waar veel van de Iraakse olie zit.

Als het referendum een ‘ja’ oplevert – daar gaat iedereen vanuit – wil dat nog niet zeggen dat Koerdistan op 26 september inderdaad onafhankelijk wordt. Irak heeft al gezegd dat het niet zal onderhandelen met de Koerden over onafhankelijkheid.

President Barzani van het autonome Iraaks-Koerdische gebied zei zondagavond dat de Iraakse vlag achter hem daar op 26 september ook nog zal hangen. Tijdens een speech vorige donderdag in Suleimaniya zei hij dat het „een jaar, maximaal twee jaar” zal duren vooraleer wij „vriendelijk vaarwel” zeggen tegen Bagdad.

Dit is een geactualiseerde versie met een correctie: eerder stond geschreven dat Abadi de Iraakse president is, dat moet premier zijn.