Sinds ze vorig jaar directeur-bestuurder werd van MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Nederland, een stichting die zich inzet voor een klimaatneutrale, circulaire en inclusieve economie, denkt boerendochter Maria van der Heijden (57) nog vaak terug aan de wijze woorden van haar ouders: boeren zijn rentmeesters. „Ze leerden ons dat we niet alleen voedsel produceerden, maar dat we ook de aarde moesten beheren voor de volgende generatie.”
Dat laatste, vindt Van der Heijden, doen we in Nederland nog lang niet goed genoeg. Alhoewel volgens haar steeds meer bedrijven duurzaam en circulair werken, halen we in dit tempo nooit de klimaatdoelen van Parijs.
Van der Heijden is een ‘praktivist’. Activistisch in haar passie voor een duurzame planeet, praktisch wat betreft resultaten boeken. „We moeten nú de problemen oplossen”, zegt ze. En dat, stelt ze, kan heel goed terwijl bedrijven óók winst maken.
De CO2-uitstoot in Nederland is opnieuw gestegen. Niet bemoedigend.
„Het gaat allemaal veel te langzaam. We moeten bijvoorbeeld per dag duizend huizen klimaatneutraal maken om de doelstelling te halen dat de Nederlandse lucht in 2020 een kwart minder broeikasgassen bevat dan in 1990. Dat halen we nog totaal niet.”
Nog drie jaar te gaan. Onhaalbaar?
„Niet als de volgende regering het belastingstelstel drastisch groener maakt. Vervuilen moet veel duurder worden. En arbeid, wat ruim voorradig is, veel goedkoper. Bedrijven die groen en sociaal ondernemen hebben nu nog last van oude structuren. De spelregels van wetgeving, belasting en financiering moeten aangepast worden aan de klimaatdoelen en de circulaire en inclusieve economie, waarbij we iedereen betrekken, ook de mensen die minder kansrijk zijn.”
Vervuilen moet veel duurder worden. En arbeid, wat ruim voorradig is, veel goedkoper
Maar zelfs met de juiste prikkels is het toch een illusie dat wij als mensen de aarde niet langer belasten?
„Nee hoor. Er zijn nu al koplopers onder de bedrijven die niet alleen de schade beperken, maar bijdragen aan een groene wereld. Neem Thialf. Zij halen bijna alle energie voor de ijsbanen uit zonne-energie. In de zomer wekken ze zoveel op dat ze ruim duizend huishoudens stroom leveren.”
Een druppel op een gloeiende plaat.
„Druppels tellen op. Ik schat dat nu nog maar een paar procent van de Nederlandse bedrijven volledig circulair is, waarbij al vanaf het ontwerp wordt nagedacht hoe alle grondstoffen steeds weer opnieuw kunnen worden gebruikt. Maar zij versnellen wel degelijk de verduurzaming van Nederland. Vooral start- ups in het midden- en kleinbedrijf hebben veel lef om te experimenteren. Grote bedrijven nemen dit soort circulaire pioniers graag over. Via overnames en samenwerking halen grotere bedrijven vernieuwing binnen. Dit zorgt voor opschaling van duurzaamheid en versnelt de kanteling naar een nieuwe economie.”
Van der Heijden woont op een boerderij in West-Brabant, met uitzicht op de suikerfabriek in Dinteloord. Nog zo’n bedrijf dat het circulaire denken heeft omarmd. De Suikerunie wint biogas uit bietenresten en is daarmee de grootste producent van duurzaam gas van Nederland. Wat na vergisting overblijft dient als meststof in de landbouw. Zo is de keten weer rond.
Dit soort projecten maken de directeur van MVO Nederland enthousiast. Want eerlijk gezegd valt het de goedlachse Van der Heijden wel eens zwaar om zo intensief bezig te zijn met de problemen van de wereld. De smeltende ijskappen. De vervuiling. Kinderarbeid.
Wat is er nodig om naar een eerlijke, circulaire economie te gaan?
„De belangrijkste stap is dat we radicaal anders moeten gaan denken. Niet meer: hoe reduceren we onze negatieve invloed op de planeet. Maar: hoe dragen we iets positiefs bij aan de aarde en de mensen. Minder slecht is niet meer goed genoeg.”
Wat is uw hoop voor de formatie?
„Als MVO Nederland willen we wetten en stimuleringsmaatregelen die duurzaam en circulair ondernemerschap bevorderen. Voor nu zie ik de transitie vooral uit de steden komen. Daar wordt de urgentie gevoeld. Er is veel verkeer, mensen wonen dicht op elkaar. Veel burgemeesters hebben daarom een groene agenda. Kijk bijvoorbeeld naar Utrecht, Amsterdam, Nijmegen en Eindhoven.”
En wie moet dat betalen?
„Het is een vals dilemma dat klimaatneutraal en circulair ondernemen niet samengaan met werkgelegenheid en groei. Hernieuwbare energie heeft al het punt bereikt dat het op prijs concurreert met fossiele energie. Het stenen tijdperk eindigde niet door een gebrek aan stenen, maar omdat er iets beters kwam.”