Koeriersprotest tegen zzp-plan Deliveroo

Daan Dorr (23) is fulltime student en parttime fietskoerier, voor maaltijdenbezorgdienst Deliveroo. Hij begon in maart met fietsen door de straten van Amsterdam. Leuk en lekker flexibel, vond hij, zo’n bijbaan. Een gratis work-out bovendien. Maar toen kwam die mail van zijn werkgever, eind augustus: Deliveroo gaat overstappen op een zzp-model. Alle nieuwe koeriers zullen als zelfstandig ondernemers op hun fiets stappen, de oude koeriers krijgen de keuze om in dienst te blijven of als zzp’er verder te gaan. Dat zou betekenen dat Deliveroo geen werkgeverspremies meer zou hoeven betalen. Niet oké, dacht Dorr, en hij schreef een pamflet, dat via de interne chatdienst onder koeriers rondging.

Dorr vormt inmiddels met zo’n 170 collega-koeriers de ‘Riders Union’, die donderdagavond voor het eerst naar buiten trad bij een discussieavond in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam over de platformeconomie. Inzet van de Riders Union: géén zzp-systeem, wél een cao, een ondernemingsraad bij Deliveroo en een mogelijkheid tot een permanent contract. Deliveroo heeft in Nederland zo’n 2.000 koeriers in twaalf steden en 1.500 aangesloten restaurants.

Onze interne chat zit elke dag vol met riders die vragen hoe ze hun belastingen en verzekeringen moeten regelen

Daan Dorr, parttime fietskoerier

‘Schijnzelfstandigheid’

De onrust blijkt een wake-upcall voor links Nederland – want ook in de nieuwe platformeconomie doen oude rolpatronen zich gelden, blijkt nu. Vakbonden FNV, CNV en ook het door oud-PvdA-Kamerlid Mei Li Vos opgerichte Alternatief voor Vakbond (AVV) sloten zich bij het koeriersprotest aan. De SP stelde Kamervragen, de PvdA is een petitie begonnen voor „eerlijke arbeidsvoorwaarden van jonge koeriers”. Demissionair minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken, PvdA) haalde al eerder uit naar Deliveroo en concurrent UberEATS. De vakbonden spreken van „schijnzelfstandigheid” en willen het zzp-systeem van Deliveroo laten toetsen door de rechter.

Lees ook: Uber stort zich ook op maaltijdbezorging

Volgens de Riders Union en zijn bondgenoten schuift Deliveroo veel risico’s af op de koeriers, zonder dat zij daar beter van worden. Zzp’ende fietskoeriers zijn namelijk zelf de pineut als ze een ongeluk maken of ziek worden. „Onze interne chat zit elke dag vol met riders die vragen hoe ze hun belastingen en verzekeringen moeten regelen”, zegt Daan Dorr.

Mathieu de Lophem, general manager Benelux bij Deliveroo, ziet het allemaal wat minder somber in. Verandering maakt mensen bang, dat snapt hij wel, maar de belangen van de koeriers en van Deliveroo liggen flink wat dichter bij elkaar dan nu wordt gedacht: „Koeriers willen flexibel werken, Deliveroo wil flexibel koeriers kunnen inzetten.” En daar past het oude dienstverbandmodel, waarbij koeriers zich twee weken van tevoren moeten inschrijven op shifts, niet bij, zegt hij. Als het op zondagavond regent en er is een voetbalwedstrijd, willen klanten alsnog hun maaltijden snel hebben thuisbezorgd. „Die drukte kun je niet altijd voorspellen. En als koeriers zelfstandig zijn, zullen ze juist op die piekmomenten de straat op gaan.”

Middenweg gezocht

Jaap van Slooten snapt Deliveroo wel. Hij is hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam en partner bij advocatenkantoor Stibbe, waarvoor hij een site over platformarbeid opzette. Doordat de wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) – die schijnzelfstandigheid moet tegengaan – niet wordt gehandhaafd staat volgens hem „de deur wagenwijd open voor dit soort oplossingen”. Een gang naar de rechter om het zzp-systeem terug te draaien haalt dan niet zo veel uit, denkt hij.

In de ingewikkelde constructie van platforms, die in het geval van Deliveroo bemiddelen tussen klanten, restaurants en koeriers, zijn er volgens Van Slooten „wel twintig factoren” voor een rechter om tot een oordeel te komen over de aard van de arbeidsrelatie. Misschien moet er een arbeidsrelatie komen tussen zzp’er en werknemer in, oppert hij. „Als de platform-economie groeit ondergraven we de solidariteit die ten grondslag ligt aan sociale zekerheid en pensioenen.”

Begin september mislukte het ‘polderoverleg’. Werkgevers en werknemers kwamen niet tot een akkoord over flex, zzp en loon bij ziekte. Lees ook: Vakbonden en werkgevers praten niet verder over flex

Verouderde arbeidswetgeving zit ook Deliveroo flink in de weg, zegt manager Mathieu de Lophem. Hij zou best meer voor zijn zzp-koeriers willen doen: verzekeringen, tips over belastingaangifte en inschrijving bij de Kamer van Koophandel. „Flexicurity” noemt hij dat. Want ook Deliveroo is gebaat bij tevreden koeriers die niet voor een ander bijbaantje kiezen, zegt hij. „Maar als we dat gaan doen wordt Deliveroo weer als werkgever gezien.”

Daan Dorr van de Riders Union vindt het een rare redenering. „Je kunt toch niet alles afschuiven op de overheid?” Zolang er geen nieuwe wetgeving is, rijden de Deliveroo-koeriers zonder verzekeringen rond. En dat is opportunistisch, vindt hij.