Bescheiden is Juncker niet, maar hij praat wel met de gewone man

‘Dit is een belachelijk parlement!” Zo omschreef Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker onlangs het Europees Parlement toen hij er een overweldigende leegte aantrof. Juncker was in gezelschap van de premier van Malta komen opdraven om het halfrond toe te spreken. Van de 751 europarlementariërs in Straatsburg zat slechts een handvol in de zaal.

Juncker kon zijn woede niet verbergen. En dat tekent de in 1954 geboren Luxemburgse politieke veteraan die het hart op de tong heeft. Voor velen oogt hij als een saaie en grijze eurocraat, vrienden en naaste medewerkers weten beter: ga met Juncker op stap, en je belandt in wijnkelders en cafés waar Juncker, opgegroeid in een eenvoudig milieu, in discussie gaat met ‘de gewone Europeaan’.

Woensdagochtend staat hij weer in het Europarlement, in Straatsburg. Ditmaal voor zijn jaarlijkse ‘State of the Union’, de aftrap van het Europese politieke seizoen. En nu kan Juncker wél rekenen op een tot aan de nok gevulde zaal. Want iedereen wil er bij zijn als de Commissievoorzitter de grote lijnen uitzet. In 2016 was zijn toon zwartgallig – de EU verkeerde volgens Juncker in een „existentiële crisis” vanwege vluchtelingenstroom, Brexit en de opmars van eurokritische populisten zoals Le Pen, Frauke Petry, Wilders en Grillo.

Nu, een jaar later, heeft Juncker „het tij mee”, zegt Ryan Heath van de invloedrijke nieuwssite Politico die de EU-politiek nauwgezet volgt. Het gaat economisch beter in Europa en Juncker kan zich een optimistische toon veroorloven, vindt Heath. Hij maakt zich alleen wel zorgen over Junckers humor die niet altijd goed wordt begrepen. „Ik hoop dat hij zijn grappen eerst bespreekt met zijn adviseurs.”

Lees ook deze vooruitblik op Junckers State of the Union: Het elan is terug in Europa

Juncker staat bekend om zijn amicale gezoen met regeringsleiders – op wangen, op kale koppen, maar nooit op de mond – en vanwege zijn publieke uitglijders, zoals die keer dat hij de Hongaarse premier begroette met ‘hallo dictator!’. Die beelden gingen de wereld over en Junckers adviseurs worden daar zenuwachtig van, vreest Heath. „Hij moet zich presidentieel gedragen en niet als een cabaretier.”

Juncker moet zich manifesteren als de bezieler, vindt politiek analist Janis Emmanouilidis van het European Policy Centre. ,,Maar hij moet geen hoogmoed tonen, alleen maar omdat eurocritische partijen in Frankrijk en Nederland niet de grootste zijn geworden.” De onvrede onder veel Europeanen over de EU is er nog altijd. Emmanouilidis: „Hij moet zich bescheiden opstellen.”

Maar dat is nou precies waar Juncker niet goed in is, zegt Philippe Lamberts, fractievoorzitter van de Europese Groenen. „Juncker is vooral de man die de belangen van multinationals behartigt.” De juichstemming over economische groei in Europa vindt Lamberts ongepast. „De huidige beleidskoers van de Commissie is gunstig voor slechts een kleine, bevoordeelde minderheid.”

Politico-journalist Ryan Heath is blij dat hij niet in het team zit van de ‘State of the Union’-schrijvers. In een vorig leven werkte hij voor de Commissie, toen nog onder voorzitter José Manuel Barroso. Aan Heath was gevraagd ook een ‘werkversie’ te schrijven, maar Barroso had uiteindelijk nooit tijd om er naar te kijken. „Als troost nam Barroso mij vlak voor de deadline mee op een werkreis naar Australië. ‘Dan hebben we het er in het vliegtuig wel over’, zei de baas. Ik reisde dagenlang aan zijn zijde, maar Barroso negeerde me volledig.”

Wie dit keer de co-auteurs zijn van de ‘State’ is onbekend. Juncker heeft wel „een verrassing” in petto, beloofde hij vorige week. Heath:

„Laat dat een góeie grap zijn, eentje die hij heeft geoefend voor de spiegel.”