Huis bouwen? Voortaan dan óók voor mus of gierzwaluw

Er is verheugend nieuws over de stadsnatuur: de Amsterdamse gemeenteraad nam in juli dit jaar een motie aan om voortaan bij alle renovatie en nieuwbouw in de stad de voorwaarde te stellen dat de biodiversiteit vergroot moet worden. Dat geldt ook voor de openbare ruimte.

Raadslid Diederik Boomsma (CDA) deed hiertoe het voorstel. Met dit beleidsstandpunt loopt Amsterdam vooruit op andere steden.

Stadsecoloog Anneke Blokker (35) is enthousiast: „Vroeger kwam het groen in een nieuwe wijk pas als de bouw was voltooid. Dan zaten de nieuwe bewoners lang in een kale, harde omgeving. Nu creëren we het groen steeds vaker bij aanvang.”

Met een nieuw woord heet dit ‘natuurinclusief bouwen’. Tot voor kort gebeurde dat incidenteel, straks is het standaard. Natuurinclusief bouwen kan met relatief kleine en goedkope maatregelen. Denk aan het aanbrengen van neststenen voor huismussen, dakpannen voor gierzwaluwen, kasten voor vleermuizen, aanleg van groene daken, geveltuinen en het scheppen van leefmogelijkheden voor tal van andere dieren. Tot 2025 is de verwachting dat er 50.000 woningen worden bijgebouwd. Daar is dus veel te winnen.

Blokker: „Als je vanaf een hoog punt uitkijkt over Amsterdam, is de stad net een bos. Van alle 40.000 planten en dieren die Nederland telt, komen er 10.000 in Amsterdam voor. Dat is een kwart. Met een miljoen bomen is Amsterdam een van de groenste steden van de wereld.”

Veel natuur maakt een stad gezonder. Wie vleermuizen onderdak biedt, dient de leefbaarheid; zo’n diertje vangt 3.000 insecten per nacht, vooral muggen. Ook maakt groen een stad klimaatbestendig. Blokker: „Amsterdam is nog niet aangepast aan de klimaatveranderingen. Bij hevige regenbuien staan straten blank. De mate van hitte in de stad, de hittestress, is hoog. Asfalt, beton, auto’s kaatsen de hitte terug. Als de stad nóg groener wordt, dan neemt de koelte toe. Bomen verdampen overvloedig regenwater.”

Amsterdam heeft negen stadsecologen, direct betrokken bij stedenbouw en planologie. Wie in de stad bouwt, krijgen daardoor meteen inzicht in de „ecologische opwaardering van nieuwbouw, renovatie en inrichting van de openbare ruimte”, aldus Blokker. „Op IJburg maken we poelen, waarin kinderen kunnen spelen én waarin de rugstreeppad gedijt. Wilde speeltuinen met waterpartijen, rotsen en houtblokken bieden voor kinderen voordelen: ze worden er inventief van.”

Groen

Blokker ziet dagelijks om zich heen dat mensen de stad graag groen zien. Inwoners halen tegels weg. Ze planten stokrozen, lavendel en vlinderstruiken tegen de gevels. Zelf geeft ze excursies, lezingen en colleges over de groene stad.

Onlangs verscheen het boek Stadsnatuur maken. Making Urban Nature (Uitgeverij Nai), waarin Rotterdamse stadsecologen en architecten een pleidooi houden voor natuurinclusief bouwen. Voor Blokker is dit boek „een mijlpaal”. Ze zegt: „Steden zijn bolwerken van biodiversiteit. Het is van groot belang dat er de juiste balans bestaat en dat dieren sterk en gezond zijn. Als de balans verstoord wordt, dan nemen plaagsoorten als muggen of ratten toe. Dat leidt weer tot gevaar voor de gezondheid.” Er is, stelt ze, ook economische winst: huizen die bij parken liggen, aan groene straten, of die uitzicht bieden op groen, stijgen in waarde.

Blokker is nu negen jaar als stadsecoloog in dienst en heeft zich sterk gemaakt voor dit natuurinclusief bouwen. „Ik werk samen met Next City en DS Architecten. Vanaf dit voorjaar is dus het streven in elk kavelpaspoort of elke bouwenvelop – de lijst van regels waaraan een bouwproject moet voldoen – óók die lijst van groen bouwen toe te voegen. Ik stel me dat voor als een menukaart, waarop aangegeven staat uit welke mogelijkheden de uitvoerende architect en aannemer kunnen kiezen. De intentie is om alle nieuwbouw in Amsterdam natuurvriendelijk te bouwen, zodat elk nieuw huis straks iets diervriendelijks heeft. De winst is dat de gemeenteraad het natuurinclusief bouwen onderschrijft.”