Verzekeraars houden inzage in evaluatie zorg psychiaters

De rechter oordeelde woensdag dat de Stichting Benchmark GGZ (SBG) mag doorgaan met het verzamelen van door psychiatrische patiënten ingevulde vragenlijsten en de uitkomsten mag blijven doorgeven aan zorgverzekeraars. Psychiaters en patiënten hadden een kort geding aangespannen, officieel vanwege de privacy van patiënten. Maar daaronder ligt kritiek: verzekeraars vergelijken instellingen via deze vragenlijsten en bijbehorende scores.

Het gaat om de zogeheten kwaliteitstoets ROM: in Nederland vullen honderdduizenden psychiatrisch patiënten online vragenlijsten in over de kwaliteit van hun zorg. Met software worden deze vragenlijsten zodanig bewerkt dat ze volgens de SBG niet meer herleidbaar zijn tot een patiënt. In de aanloop naar het kort geding had de SBG extra maatregelen genomen om de uitkomsten van vragenlijsten nog lastiger herleidbaar te maken. Volgens de aanklagers blijft er nog genoeg informatie over, zoals geslacht, leeftijd en de klachten, om iemand zonder naam te identificeren. De behandelgegevens die verzekeraars krijgen, zijn dus niet meer direct herleidbaar naar patiënten. Of ze nog indirect herleidbaar zijn acht de rechter „onvoldoende aannemelijk” en te ingewikkeld voor een kort geding.

Lees ook: ‘Privacy in geestelijke zorg in geding’

De klagers hadden gewaarschuwd dat het combineren van de ROM-gegevens met andere gegevens de identiteit van patiënten alsnog zou kunnen weggeven. De rechter verwijst voor dit soort scenario’s door naar een bodemprocedure. Ard-Jan Dunnik van Brinkhof advocaten zegt dat hij „de nodige aanknopingspunten” ziet voor vervolgstappen, maar eerst met zijn cliënten wil overleggen.

Er ontstond afgelopen maanden onrust in de geestelijke gezondheidszorg nadat minister Schippers (Volksgezondheid, VVD) in antwoord op kritische Kamervragen zei dat er expliciete toestemming nodig is van patiënten voor het delen van ROM-gegevens met verzekeraars. Momenteel worden zorginstellingen geacht ook zonder toestemming van patiënten ROM-gegevens door te geven aan de SBG. De Autoriteit Persoonsgegevens doet onderzoek naar deze zaak.

De ggz is verdeeld als het gaat om het geloof in de ROM als manier voor verzekeraars om instellingen te vergelijken

Met de ROM, bedoeld om de zorg te verbeteren, wordt het effect van psychiatrische behandeling gemeten. De uitkomsten kunnen op het niveau van instelling, afdeling of psychiater vergeleken worden met landelijke standaarden. De weerstand tegen de ROM komt niet alleen door de twijfels over privacy. De ggz is verdeeld als het gaat om het geloof in de ROM als manier voor verzekeraars om instellingen te vergelijken.

Verzekeraars kunnen door op een systeem in te loggen de ROM-prestaties bekijken van de zorginstellingen waarmee ze contracten hebben gesloten. Sinds de oprichting van de SBG in 2011, financieren verzekeraars deze dataverzameling. Volgens de Algemene Rekenkamer geeft deze kennis over ROM-prestaties verzekeraars een voordeel bij onderhandelingen over zorginkoop.

Het doorgeven van ROM-gegevens aan verzekeraars is officieel al verplicht, maar vanaf januari 2018 krijgen psychiaters ook geen behandelingen meer vergoed als ze niet genoeg ROM-gegevens doorgeven.