In het door oorlog geteisterde Zuid-Soedan maken soldaten zich op grote schaal schuldig aan verkrachtingen. Amnesty International spreekt in een recent rapport van een epidemie van seksueel geweld. Volgens de mensenrechtenorganisatie gaat het vermoedelijk om duizenden slachtoffers.
Onderzoekers van Amnesty, in samenwerking met talrijke lokale onderzoekers, interviewden 168 slachtoffers in vier deelstaten van het land en in vluchtelingennederzettingen in het noorden van buurland Oeganda. Hun conclusie: net als in andere conflictgebieden gebruiken de strijdende partijen in Zuid-Soedan verkrachting als oorlogswapen, om slachtoffers ieder zelfrespect te ontnemen. Vaak gaat het om groepsverkrachtingen die worden begaan door zowel regeringssoldaten als rebellen. De verkrachtingen vinden plaats bij aanvallen op dorpen, bij militaire wegversperringen en na arrestaties op politiebureaus en in kazernes. En rond kampen van ontheemden, als vrouwen water halen of hout sprokkelen.
Stammenstrijd
Eind 2013 ontaardde een politiek geschil tussen president Salva Kiir en diens voormalige vicepresident Riek Machar in een stammenoorlog tussen de Dinka en de Nuer. Ook het huidige seksuele geweld vindt plaats op stambasis. Dinka-soldaten van het regeringsleger vergrijpen zich aan Nuer-vrouwen. En Nuer-soldaten van de rebellen misbruiken Dinka-vrouwen. Maar niet alleen vrouwen worden slachtoffer. Ook geslachtsdelen van mannen worden met stokken en messen toegetakeld. In een geval stopten mannen gras in de anus van een jongeman, staken dat gras in brand en keken toe hoe hij levend verbrandde.
In ten minste drie delen van Zuid-Soedan woedt hevige strijd. Het meest recente getroffen gebied is de zuidelijke regio Equatoria. Daar en ook in vluchtelingenkampen vlak over de grens in Noord-Oeganda slaan de verkrachters toe. In een hotel in de hoofdstad Juba misbruikten regeringssoldaten vorig jaar enkele buitenlandse hulpverleners. Het is, zo stelt het rapport, alsof soldaten aanspraak kunnen maken op seks.
Buitenland geeft het op
Het geweld en de misdaden nemen verder toe. Internationale vredesstichters in Zuid-Soedan lijken uitgeput en het land wordt aan moordende soldaten overgelaten. Er is geen uitzicht op vrede. De buurlanden Kenia, Soedan en Ethiopië zijn onderling te verdeeld om vrede af te dwingen. De VS, Groot-Brittannië en Noorwegen – de drie Westerse landen die jarenlang een voorhoederol speelden bij vredesbesprekingen – lieten vorige week weten geen geld meer beschikbaar te stellen voor vredesoverleg.
De helft van de bevolking lijdt honger. Zo’n 3,5 miljoen mensen zijn van huis en haard verdreven, van wie 1,6 miljoen naar het buitenland is gevlucht.
De strijd gaat allang niet meer alleen tussen de Dinka en de Nuer. Ook in Dinka-gebied wordt gevochten tussen verscheidene clans en daarom riep president Salva Kiir daar eerder deze maand de noodtoestand uit. Aan een akkoord tussen Kiir en zijn voormalige vicepresident Machar kwam vorig jaar een gewelddadig einde. Sindsdien is Machar onder Amerikaanse druk uit het gezichtsveld verdwenen. Hij verblijft in ballingschap in Zuid-Afrika. Daarmee kwam echter geen einde aan de rebellie van de Nuer. Hun militaire hoofdkwartier in het stadje Pagak aan de Ethiopische grens wordt sinds kort omsingeld door het regeringsleger.