‘Ik wil deze gipsen afgietsels een ziel geven’

„Droomt iets dat gemaakt is van zijn maker?” Die vraagt stelt Lois Richard bij de installatie Galatea op haar examenexpositie. „Wat als het behang oren had? En waar fluisteren die beelden over? Wie maakte ze? Of wie liet ze onaf? En kan iets dat jij maakt een ziel en een eigen wil krijgen? Zoals het beeld Galatea dat in de Griekse mythe van Pygmalion tot leven komt.”

Centraal in de installatie van Lois Richard (25) staat een draadstalen sculptuur van een mens met vier armen. Deze Galatea zou volgens haar als maker zo maar de expositie kunnen overnemen en veranderen. Galatea’s armen eindigen in handen van wit keramiek. In twee ligt een stukje glanzend geslepen glas als van een kristallen luchter. In de andere een spatel en een hamer. Op de grond een dirigeerstokje, een oor en een sleutel. Iets verderop een revolver. Alles van geglazuurd keramiek.

De installatie – of beter: ruimtelijke collage – bevat een grote foto van een verzameling gipsen afgietsels van klassieke beelden en reliëfs. Daarop heeft Richard een paar wandtegels geplakt met foto’s van afgietsels. Ook heeft ze er een beeldscherm voorgehangen waarop een video speelt met dromerige opnames van nog meer gipsen beelden. Galatea is een wonderlijke wereld van vragen. Uitleg of iets anders om je aan vast te houden is er niet. Wat soms fijn is.

Shiva-cowboy

„Het grootste verhaal gaat over de gipsen replica’s die ooit op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten stonden”, vertelt Lois Richard, die op die school afstudeerde als autonoom kunstenaar. „Vroeger was hier een museum. Studenten moesten de beelden natekenen, maar in de jaren zestig wilden ze dat niet meer.”

Sindsdien hebben de afgietsels op feestjes gestaan en zijn ze door heel Nederland verspreid geraakt. Het Amsterdamse archeologiemuseum Allard Pierson heeft er veel, maar voor het gewone publiek zijn ze niet te zien. „Ze staan netjes op sokkels op een zolder en op een minizoldertje daarboven nog een stel. Dat laat ik zien op het filmpje voor de grote foto.”

Installatie Galetea. Lois Richard

Waarom het beeld vier armen heeft? „Het begon als een Shiva-cowboy in mijn droom”, zegt Lois Richard. „Vandaar die revolver op de grond.” Twee tekeningen die ze van die droom maakte hangen ook in de installatie. Maar het gaat in de eerste plaats om de afgietsels op de foto. „Hebben zij mij geroepen of ik hen. Ik wil ze een ziel geven en animeren, want ze willen weten wie ze zijn en waar ze thuishoren. Galatea is eigenlijk een voorstel om ze letterlijk terug te brengen naar de academie. Misschien maak ik daar mijn volgende werk van.” Dat verplaatsen van de afgietsels zal niet eenvoudig zijn, want het zijn nu museumstukken en daar zijn regels voor. „Misschien ga ik ze terugbrengen als 3D-scan.”

De beelden willen weten wie ze zijn

Dat maakt het auteurschap en geestelijk eigendom van de afgietsels nog gelaagder dan het al is, en dat is precies wat haar boeit. Ze zijn ooit door iemand gemaakt, maar die persoon is niet de maker van het oorspronkelijke beeld. En Richard gebruikt ze in haar installatie. „Als kunstenaar kan ik spelen met iets dat niet van mij is.”

Lees ook verslag van examenexpositie KABK Den Haag: De tennisbaan is gek geworden